Яны былі муляры. Яны вучыліся ўладкоўваць і падпарадкоўваць гарадзкую прастору. Яны ведалі, што такое будаваць муры — і што няма такога муру, які нельга было б адолець.
17 жніўня 1962 году, сярод белага дня, а пятнаццатай хвіліне на трэцюю, двое маладых усходнебэрлінскіх муляроў ішлі сабе па Цымэрштрасэ, зусім недалёка ад Чэкпойнт-Чарлі. Можа, на абед, можа, з абеду — а можа, да новых перамог сацыялістычнага будаўніцтва. Ніхто не пасьпеў зразумець, як усё адбылося, натоўп павярнуў галовы ў іх бок толькі тады, калі яны ўжо ускараскваліся на яго, яшчэ не зусім звычны але ўжо рэальны да рабаціньня ў вачах, на яго — Berliner Mauer.
Абодвум мулярам было па васямнаццаць. Сілы і спрыту ў іх хапала. Менш чым праз хвіліну адзін зь іх, Гельмут Кульбайк, саскочыў на зямлю ў вольным сьвеце і кінуўся да людзей, якіх і на тым баку, і на гэтым зьбіралася ўсё болей і болей. Але перад гэтым прагучалі некалькі стрэлаў. Другі муляр, Пэтэр Фэхтэр, упаў з муру на зямлю — на тым самым усходнім баку, дзе жыў і, як водзіцца, весела пяяў на роднай нямецкай мове. Чаго яму не хапала?
Сьцякаючы крывёй, ён ляжаў на нічыйнай паласе і крычаў, што ня можа падняцца. Паліцыя тым часам пачала адганяць людзей ад муру. А памежнікі з абодвух бакоў і амэрыканскія жаўнеры з Чэкпойнт-Чарлі назіралі, як на паласе адчужэньня ляжыць цяжкапаранены чалавек і лямантуе, што яму патрэбная дапамога.
Кажуць, лейтэнанту, які нёс у той дзень дзяжурства на Чэкпойнт-Чарлі, у адказ на ягоны запыт, што рабіць, прыйшла радыёграма:
You have your orders. Stand fast. Do nothing.
Гэта быў загад. І лейтэнант не зьбіраўся парушаць яго і рызыкаваць сваёй службай. Урэшце, гэта быў усяго толькі нейкі там немец. Яшчэ адзін немец.
Пэтэр Фэхтэр ляжаў пад мурам пятнаццаць хвілін. Дваццаць. Трыццаць. Сорак. Толькі тады нехта з паліцыянтаў кінуў яму бінты, але ён ня здолеў сам спыніць крывацёк. Абодва бакі таксама чакалі загадаў ад сваіх камандзіраў, таму ніхто не зьбіраўся забіраць адсюль падстрэленага парушальніка. Магчыма, загадаў не было. А можа, наадварот — былі: чакаць, што будзе, і не паддавацца на правакацыі. Першым ступіць на паласу значыла парушыць статус-кво.
Мінула гадзіна. Пачала адлік другая. Фэхтэр ужо не крычаў — прынамсі, ніхто ні на Захадзе, ні на Ўсходзе ня чуў, што там кажуць ягоныя вусны, якімі ён варушыў усё слабей. Прыкладна а палове на чацьвертую гэдээраўскія памежнікі хуценька выцягнулі яго з паласы і пад крыкі натоўпу: «Забойцы! Забойцы!» засунулі ў машыну.
А пятай ён памёр у шпіталі.
Праз шмат гадоў, калі мур будуць прадаваць па кавалках, як торт, двое з тых трох памежнікаў, якія стралялі ў Фэхтэра — пасталелыя, пастарэлыя, непазнавальныя, дэмакраты ў душы і патрыёты адзінай Нямеччыны — будуць адданыя пад суд. Хаця ва ўсёй гэтай гісторыі з Фэхтэрам яны вінаватыя, мусіць, менш за ўсё. Яны, прынамсі, ведалі, што ім рабіць, цэлячыся ў парушальніка. А тыя, іншыя, — яны проста чакалі загаду. І чакалі б яго да бясконцасьці — пакуль ідзе кроў, пакуль стаіць мур, пакуль недзе ў таемных высокіх кабінэтах фармулююцца бязглуздыя словы і ўзважваюцца нікому не патрэбныя шанцы.
17 жніўня 1962 году, сярод белага дня, а пятнаццатай хвіліне на трэцюю, двое маладых усходнебэрлінскіх муляроў ішлі сабе па Цымэрштрасэ, зусім недалёка ад Чэкпойнт-Чарлі. Можа, на абед, можа, з абеду — а можа, да новых перамог сацыялістычнага будаўніцтва. Ніхто не пасьпеў зразумець, як усё адбылося, натоўп павярнуў галовы ў іх бок толькі тады, калі яны ўжо ускараскваліся на яго, яшчэ не зусім звычны але ўжо рэальны да рабаціньня ў вачах, на яго — Berliner Mauer.
Абодвум мулярам было па васямнаццаць. Сілы і спрыту ў іх хапала. Менш чым праз хвіліну адзін зь іх, Гельмут Кульбайк, саскочыў на зямлю ў вольным сьвеце і кінуўся да людзей, якіх і на тым баку, і на гэтым зьбіралася ўсё болей і болей. Але перад гэтым прагучалі некалькі стрэлаў. Другі муляр, Пэтэр Фэхтэр, упаў з муру на зямлю — на тым самым усходнім баку, дзе жыў і, як водзіцца, весела пяяў на роднай нямецкай мове. Чаго яму не хапала?
Сьцякаючы крывёй, ён ляжаў на нічыйнай паласе і крычаў, што ня можа падняцца. Паліцыя тым часам пачала адганяць людзей ад муру. А памежнікі з абодвух бакоў і амэрыканскія жаўнеры з Чэкпойнт-Чарлі назіралі, як на паласе адчужэньня ляжыць цяжкапаранены чалавек і лямантуе, што яму патрэбная дапамога.
Кажуць, лейтэнанту, які нёс у той дзень дзяжурства на Чэкпойнт-Чарлі, у адказ на ягоны запыт, што рабіць, прыйшла радыёграма:
You have your orders. Stand fast. Do nothing.
Гэта быў загад. І лейтэнант не зьбіраўся парушаць яго і рызыкаваць сваёй службай. Урэшце, гэта быў усяго толькі нейкі там немец. Яшчэ адзін немец.
Пэтэр Фэхтэр ляжаў пад мурам пятнаццаць хвілін. Дваццаць. Трыццаць. Сорак. Толькі тады нехта з паліцыянтаў кінуў яму бінты, але ён ня здолеў сам спыніць крывацёк. Абодва бакі таксама чакалі загадаў ад сваіх камандзіраў, таму ніхто не зьбіраўся забіраць адсюль падстрэленага парушальніка. Магчыма, загадаў не было. А можа, наадварот — былі: чакаць, што будзе, і не паддавацца на правакацыі. Першым ступіць на паласу значыла парушыць статус-кво.
Мінула гадзіна. Пачала адлік другая. Фэхтэр ужо не крычаў — прынамсі, ніхто ні на Захадзе, ні на Ўсходзе ня чуў, што там кажуць ягоныя вусны, якімі ён варушыў усё слабей. Прыкладна а палове на чацьвертую гэдээраўскія памежнікі хуценька выцягнулі яго з паласы і пад крыкі натоўпу: «Забойцы! Забойцы!» засунулі ў машыну.
А пятай ён памёр у шпіталі.
Праз шмат гадоў, калі мур будуць прадаваць па кавалках, як торт, двое з тых трох памежнікаў, якія стралялі ў Фэхтэра — пасталелыя, пастарэлыя, непазнавальныя, дэмакраты ў душы і патрыёты адзінай Нямеччыны — будуць адданыя пад суд. Хаця ва ўсёй гэтай гісторыі з Фэхтэрам яны вінаватыя, мусіць, менш за ўсё. Яны, прынамсі, ведалі, што ім рабіць, цэлячыся ў парушальніка. А тыя, іншыя, — яны проста чакалі загаду. І чакалі б яго да бясконцасьці — пакуль ідзе кроў, пакуль стаіць мур, пакуль недзе ў таемных высокіх кабінэтах фармулююцца бязглуздыя словы і ўзважваюцца нікому не патрэбныя шанцы.