Міжнародны валютны фонд абнародаваў высновы свайго аналізу эканамічнага стану Беларусі. Такія справаздачы Фонд робіць раз на год, на падставе вывучэньня сытуацыі і абмеркаваньня з ўладамі адпаведнай краіны.
У справаздачы канстатуецца, што пасьля крызісу 2011 году эканоміка РБ стабілізавалася напачатку 2012 году. Меры, прынятыя ўрадам, прывялі да стабілізацыі абменнага курсу, зьніжэньня інфляцыі, палепшыўся плацёжны балянс, у тым ліку і за кошт гандлю растваральнікамі.
Аднак імкненьне забясьпечыць заплянаваны рост ВУП і рост рэальных заробкаў, які значна перавышаў рост прадукцыйнасьці працы, прывялі да вяртаньня нестабільнасьці і захаваньня інфляцыі на высокім узроўні — адзначаецца ў дакладзе МВФ.
У ім таксама ўхваляюцца меры ў сфэры структурных рэформаў, у прыватнасьці, крокі ў падатковай рэформе і прыняцьцё новага закону аб банкруцтве.
Выканаўчыя дырэктары Фонду выказалі занепакоенасьць тым, што беларускія ўлады імкнуцца адначасна выканаць несумяшчальныя адзін з адным паказьнікі росту ВУП і ўтрыманьня інфляцыі на нізкім узроўні. Фонд рэкамэндуе працягваць скарачаць мэтавае фінансаваньне і абмежаваць рост намінальных заробкаў паказьнікам тэмпу інфляцыі, іншымі словамі, не дапускаць росту рэальных заробкаў дзеля аднаўленьня страчанай канкурэнтаздольнасьці.
МВФ таксама гаворыць пра неабходнасьць комплекснай праграмы рэформаў, якая б уключала ў сябе лібэралізацыю цэнаў, прыватызацыю, рэструктурызацыю дзяржпрадпрыемстваў і адрасныя сыстэмы сацыяльнай абароны.
Да дакладу прыкладаецца табліца рызыкаў для беларускай эканомікі. Тры зь іх ацэньваюцца як высокія.
1. Зьмякчэньне палітыкі для дасягненьня вызначанага ўрадам паказьніку росту ВУП на 8.5% паставіць пад пагрозу макраэканамічную стабільнасьць.
2. Беларусь мае высокія патрэбы ў валавым фінансаваньні на 2013-2014 гады. Недаатрыманьне зьнешняга фінансаваньня прывядзе да далейшага скарачэньня рэзэрваў і ўзмацненьня рызыкі ціску на абменны курс.
3. Пагаршэньне ўмоваў зьнешняга гандлю прывядзе да пагаршэньня плацёжнага балянсу і далейшаму павялічэньня патрэбаў ў зьнешнім фінансаваньні.
Мы папрасілі пракамэнтаваць гэты дакумэнт эканаміста Сяргея Чалага і эканамічнага аглядальніка Белгазеты Сяргея Жбанава.
Чалы: Калі коратка, то Фонд расчараваны. Яны канстатуюць, што ў нас было галавакружэньне ад посьпехаў. У першай палове 2012 году мы мелі станоўчыя наступствы жорсткай посткрызіснай палітыкі. Але пасьля гэтага нашы ўлады вырашылі, што можна нічога не рабіць і вярнуліся да старых практык — да штучнага стымуляваньня ўнутранага попыту, апераджальнага росту заробкаў у параўнаньні з прадукцыйнасьцю працы і мяккай грашовай палітыкі. Калі прыбраць дыпляматычныя фразы, за дакладу вынікае, што на працягу 2012 году мы бяздарна прамантачылі вакно магчымасьцяў. І ізноў пачынае наступаць на тыя ж граблі, якія выклікалі крызіс 2011 году.
РС: А кажучы проста, яны прагназуюць, што пры працягу цяперашняй палітыкі паўторыцца 2011 год?
Чалы: Наўпрост яны так не гавораць. Але яны так не казалі і ў 2010 годзе. Але ёсьць папярэджаньні, што вы крыху пасьпяшаліся з чаканьнямі наконт інфляцыі. І што стаўку рэфінансаваньня, якую вы так хутка зьніжаеце, магчыма, давядзецца рэзка падвышаць. Заспакоенасьць наконт фармальна плаваючага курса — таксама рэч небясьпечная. Курс фактычна фіксаваны. Фонд ня можа наўпрост сказаць, што патрэбная дэвальвацыя, яны дыпляматычна кажуць, пра «неабходнасьць захаваньня гнуткасьці плаваючага курса».
РС: А на падставе гэтых высноваў — яны маглі б даць новы крэдыт? Калі вынесьці за дужкі палітычныя чыньнікі.
Чалы: З боку МВФ перашкодаў для гэтага няма. Пытаньне ў тым, каб беларускі бок падаў праграму, якая будзе ўхваленая на самым версе. Ужо існуе згода паміж экспэртамі ўраду, нацбанку і МВФ наконт таго, што трэба рабіць. Калі наш прэзыдэнт ухваліць гэта, то ніякіх перашкодаў для новай праграмай ня будзе. Гэтая праграма можа быць нават больш працяглай і больш маштабнай. МВФ у гэтым зацікаўлены. Па размовах з экспэртамі Фонду я гэта зразумеў, бо для іх беларуская сытуацыя — гэта просты выпадак.
Жбанаў: Фонд падкрэсьлівае адрозьненьні поглядаў ураду і Нацбанку ў пытаньні мэтавага і валютнага крэдытаваньня. У гэтым МВФ сёньня бачыць галоўную рызыку, як і Эўразійскі банк разьвіцьця, дарэчы. Урад мяркуе, што ў пашырэньні валютнага крэдытаваньня няма нічога небясьпечнага. Фонд лічыць, што гэтыя крэдыты даюцца прадпрыемствам, якія ня могуць застрахаваць рызыку іх невяртаньня. Другі момант — тое, што МВФ інакш глядзіць на функцыі банку разьвіцьця, чым наш мінфін. МВФ лічыць, што ўсё мэтавае крэдытаваньне павінна ісьці толькі праз банк разьвіцьця. Тады можна адсачыць аб’ём эмісійнага крэдытаваньня.
Аднак імкненьне забясьпечыць заплянаваны рост ВУП і рост рэальных заробкаў, які значна перавышаў рост прадукцыйнасьці працы, прывялі да вяртаньня нестабільнасьці і захаваньня інфляцыі на высокім узроўні — адзначаецца ў дакладзе МВФ.
У ім таксама ўхваляюцца меры ў сфэры структурных рэформаў, у прыватнасьці, крокі ў падатковай рэформе і прыняцьцё новага закону аб банкруцтве.
Выканаўчыя дырэктары Фонду выказалі занепакоенасьць тым, што беларускія ўлады імкнуцца адначасна выканаць несумяшчальныя адзін з адным паказьнікі росту ВУП і ўтрыманьня інфляцыі на нізкім узроўні. Фонд рэкамэндуе працягваць скарачаць мэтавае фінансаваньне і абмежаваць рост намінальных заробкаў паказьнікам тэмпу інфляцыі, іншымі словамі, не дапускаць росту рэальных заробкаў дзеля аднаўленьня страчанай канкурэнтаздольнасьці.
МВФ таксама гаворыць пра неабходнасьць комплекснай праграмы рэформаў, якая б уключала ў сябе лібэралізацыю цэнаў, прыватызацыю, рэструктурызацыю дзяржпрадпрыемстваў і адрасныя сыстэмы сацыяльнай абароны.
Да дакладу прыкладаецца табліца рызыкаў для беларускай эканомікі. Тры зь іх ацэньваюцца як высокія.
1. Зьмякчэньне палітыкі для дасягненьня вызначанага ўрадам паказьніку росту ВУП на 8.5% паставіць пад пагрозу макраэканамічную стабільнасьць.
2. Беларусь мае высокія патрэбы ў валавым фінансаваньні на 2013-2014 гады. Недаатрыманьне зьнешняга фінансаваньня прывядзе да далейшага скарачэньня рэзэрваў і ўзмацненьня рызыкі ціску на абменны курс.
3. Пагаршэньне ўмоваў зьнешняга гандлю прывядзе да пагаршэньня плацёжнага балянсу і далейшаму павялічэньня патрэбаў ў зьнешнім фінансаваньні.
Мы папрасілі пракамэнтаваць гэты дакумэнт эканаміста Сяргея Чалага і эканамічнага аглядальніка Белгазеты Сяргея Жбанава.
РС: А кажучы проста, яны прагназуюць, што пры працягу цяперашняй палітыкі паўторыцца 2011 год?
Чалы: Наўпрост яны так не гавораць. Але яны так не казалі і ў 2010 годзе. Але ёсьць папярэджаньні, што вы крыху пасьпяшаліся з чаканьнямі наконт інфляцыі. І што стаўку рэфінансаваньня, якую вы так хутка зьніжаеце, магчыма, давядзецца рэзка падвышаць. Заспакоенасьць наконт фармальна плаваючага курса — таксама рэч небясьпечная. Курс фактычна фіксаваны. Фонд ня можа наўпрост сказаць, што патрэбная дэвальвацыя, яны дыпляматычна кажуць, пра «неабходнасьць захаваньня гнуткасьці плаваючага курса».
РС: А на падставе гэтых высноваў — яны маглі б даць новы крэдыт? Калі вынесьці за дужкі палітычныя чыньнікі.
Чалы: З боку МВФ перашкодаў для гэтага няма. Пытаньне ў тым, каб беларускі бок падаў праграму, якая будзе ўхваленая на самым версе. Ужо існуе згода паміж экспэртамі ўраду, нацбанку і МВФ наконт таго, што трэба рабіць. Калі наш прэзыдэнт ухваліць гэта, то ніякіх перашкодаў для новай праграмай ня будзе. Гэтая праграма можа быць нават больш працяглай і больш маштабнай. МВФ у гэтым зацікаўлены. Па размовах з экспэртамі Фонду я гэта зразумеў, бо для іх беларуская сытуацыя — гэта просты выпадак.