Суд за фатаздымкі працягнецца ў чацьвер

17.50 У сваім Фэйсбуку Юлія Дарашкевіч напісала: «Судовага рашэньня яшчэ няма, а ўжо патэлефанавалі з крамы „Кніжны салён“ у Менску, у якой прадаваліся нашыя альбомы, і сказалі, што больш ня хочуць іх прадаваць».


16.50 Юлія Дарашкевіч па выніках судовага дня сказала Свабодзе: Працэс паказаў, што ў экспэртаў была непераканаўчая пазыцыя. Але ілюзіяў адносна беларускага правасудзьдзя ў яе няма і яна рыхтуецца да горшага — што альбомы прызнаюць экстрэмісцкімі.

Юлія Дарашкевіч пра суд над фатаздымкамі

Аляксандар Васюковіч таксама не разьлічвае на справядлівае рашэньне суду, кажа, што ў яго стварылася ўражаньне, што мы размаўляем на розных мовах, іх турбуе толькі каб яны не выглядалі дрэнна.

Аляксандар Васюковіч пра суд над фатаздымкамі

Вадзім Заміроўскі кажа, што бок фатографаў быў больш пераканаўчым на працэсе, але гледзячы па тым, як судзьдзя адхіляў важныя хадайніцтвы, спадзявацца на станоўчае рашэньне складана. Вадзім кажа, што з-за гэтага працэсу шэраг асобаў ужо адмовіліся ад далейшага супрацоўніцтва з праектам.

Вадзім Заміроўскі пра суд над фатаздымкамі

16.35 Працэс на сёньня скончаны. Рашэньне будзе абвешчанае заўтра а 16-й гадзіне.

Суд за фатаздымкі ў Ашмянах

16.30 Выступае Вадзім Заміроўскі. Кажа, што задача фотажурналістыкі ня толькі ў тым, каб паказваць пазытыўныя бакі жыцьця, задача таксама і ў тым, каб уздымаць праблемы, каб грамадзтва бачыла праблемы і вырашала іх. Заміроўскі перакананы, што камісія ня мае дастатковых ведаў, каб рабіць высновы пра якасьць фота.

Просіць адмовіць у задавальненьні заявы КДБ. Экспэрты не глядзелі фота, а рабілі акцэнт на подпісах. Подпісы былі па-беларуску, а яны карысталіся расейскімі слоўнікамі, таму няясна, якой літаратурай яны карысталіся, калі аналізавалі подпісы па-беларуску. Гэта ўсяго толькі думкі асобных грамадзянаў, але гэта ня значыць, што яно так і ёсьць.


16.25 Адвакат Бірылаў падтрымлівае пазыцыю Дарашкевіч.

Кажа, што заяўнік не даказаў таго, пра што напісана ў лісьце. Ня згодны, што ў альбоме толькі нэгатыў, бо фатографы паказалі сьвет так, як яны бачаць. Можна з гэтым пагаджацца ці не, але гэта іхны погляд на нас з вамі.

Бірылаў яшчэ раз паўтарыў, што няма ніякіх доказаў, што ёсьць прапаганда і прыкметы экстрэмізму, і ён просіць не задавальняць пазоў КДБ.

16.24 Выступае фатограф Юлія Дарашкевіч. Яна ня згодная з высновамі камісіі: «Тут спрацоўвае фактар люстэрка: няма чаго крыўдаваць на люстэрка, трэба рабіць у краіне зьмены».

16.22 Выступае фатограф Васюковіч: калі на фота супрацоўнік міліцыі кагосьці б’е, праблема ня ў тым, што я гэта зьняў, а ў тым, што супрацоўнік міліцыі б’е. Васюковіч просіць не прызнаваць экстрэмісцкімі матэрыялы альбома.

16.20 Працэс працягваецца. Выступіла прадстаўніца КДБ, заявіла што не адмаўляецца ад прэтэнзіяў.


16.05 Абвешчаны дзесяціхвілінны перапынак. Пасьля яго пачынаюцца спрэчкі бакоў. Судзьдзя Аляксандар Давыдаў.

15.50 Бірылаў просіць выклікаць усіх іншых экспэртаў, бо Скрабко не адказаў на некаторыя пытаньні. Фатографы і іх прадстаўнікі — за, прадстаўніца КДБ — супраць. Судзьдзя пакуль не выносіць рашэньня.

Адвакатка Ларыса Атаманчук просіць дадаць да справы лісты знакамітых беларускіх фатографаў. Фатографы абараняюць альбом, здымкі, кажуць пра высокі мастацкі ўзровень працаў.

Яшчэ Атаманчук просіць дадаць да справы заключэньне юрыста Гары Паганяйлы.

Паганяйла кажа, што рэчаіснасьць пададзеная праўдзіва, хоць і ёсьць нэгатыў. Аднак гэты нэгатыў нельга назваць экстрэмісцкімі матэрыяламі.

Журналісты — за тое, каб дадаць дакумэнты на справы. Прадстаўніца КДБ — супраць. Яна кажа, што дастаткова таго, што прагучала на працэсе.

Судзьдзя вырашае далучыць да справы ліст фатографаў, але не дадаў да справы заключэньне Паганяйлы.

Судзьдзя таксама не задавальняе хадайніцтва адваката Бірылава, каб выклікаць іншых экспэртаў.


14.50 Адвакат Бірылаў задае пытаньне прадстаўніцы КДБ. Просіць даказаць кампэтэнтнасьць экспэртаў. Які ў іх стаж?

Прадстаўніца КДБ адказвае, што такіх дакумэнтаў у яе з сабой няма і што вызначаў камісію не КДБ, а мясцовы выканкам.

Судзьдзя тым часам чытае даведку экспэртаў. У залі стала сумна, прысутныя пацягнуліся да мабільных тэлефонаў, чытаць навіны, абнаўляць статусы ў сацыяльных сетках.


Скрабко, экспэрт: трактоўка, як падпісана фота, і тое, што было на самай справе, не адпавядае рэчаіснасьці.

Адвакат Бірылаў: Ці выкарыстоўвалі вы сацдасьледаваньні, што публікацыя альбома падрывала аўтарытэт улады?

Экспэрт ня можа адказаць на пытаньне.

Бірылаў: Ці зьвярталіся экспэрты да замежных краін і міжнародных арганізацыяў, ці зьмяніўся імідж Беларусі?

Скрабко пачынае выкручвацца. Але судзьдзя яго прыпыняе і просіць адказваць канкрэтна.

Скрабко: Не зьвярталіся.

Бірылаў: Як складалі заключэньне?

Скрабко: Усе экспэрты паглядзелі кнігу, а пасьля сабраліся разам і напісалі заключэньне.

Адвакатка Атаманчук: Ці было наўмыснае скажэньне фотаматэрыялаў?

Скрабко: Мы ня можам гэта выявіць.

Скрабко прызнаецца, што болей было прэтэнзіяў да подпісаў пад здымкамі, а не да саміх здымкаў.

«Зыходзілі з таго, якія ўражаньні пакіне альбом у грамадзянаў».

Атаманчук: Ці былі скаргі ад грамадзянаў, якія дазваляюць вам рабіць высновы, што ім зрабілі дрэнна?

Скрабко: Ад грамадзянаў скаргаў не было.

Бірылаў пытаецца: чым абражае здымак, дзе два чалавекі прымяраюць капялюш?

Скрабко: У гэтых дзьвюх асобах можна пазнаць увесь беларускі народ.

Кожны адказ экспэрта выклікае ўсьмешкі ў залі.

Бірылаў: Подпісы ў альбоме па-беларуску, а слоўнікі, якімі вы карысталіся, расейскамоўныя. Чаму?

Скрабко: Карысталіся тым, што больш аўтарытэтнае і больш у карыстаньні.

Бірылаў: У чым нізкі эстэтычны ракурс у фатаздымках з сэрыі «Спорт»?

Скрабко ўзгадвае здымак, дзе тэнісістка Вазьняцкі ў пікантнай позе з ракеткай. Пытаецца: вы лічыце гэта высокім ракурсам?

У залі сьмяюцца.

Бірылаў: Ці правільна я зразумеў, што тэма Чарнобыль, пахаваньне людзей, — гэта непрыгляднае?

Скрабко: Падборка стварае непрыгляднае ўражаньне.

Бірылаў: А дзе тут заклікі за экстрэмісцкай дзейнасьці?

Скрабко ня можа ўцямна адказваць на пытаньне і зноў пачынае чытаць даведку.


14.42 Чытаюць даведку экспэртнай камісіі.

14.39 Выступае Аляксандар Васюковіч. Ён кажа. што калі ў нас ніхто не здымае шчасьлівую Беларусь, дык яна і не трапляе ў альбом. У журы — 10 чалавек з розных краінаў, і ім няма сэнсу выстаўляць Беларусь нэгатыўна.

14.35 Выступае Вадзім Заміроўскі, адзін з арганізатараў конкурсу. Фатаздымкі, якія ўвайшлі ў альбом, — гэта выбар журы. Яно больш кампэтэнтнае, чым экспэрты афіцыйнай камісіі. Умовамі конкурсу забаронена ўмяшаньне фатографа ў фатаздымак. З боку арганізацыяў і грамадзкасьці скаргаў на альбом не было.

14.26 Выступае фатограф Юля Дарашкевіч. Яна кажа: ёсьць інфармацыя, што сканфіскаваныя альбомы ўжо зьнішчаныя і ўся гэтая справа пачалася толькі з-за таго, што мы патрабавалі вярнуць сканфіскаванае. У альбоме здымкі дзяржаўных, недзяржаўных і міжнародных СМІ. У конкурсу аўтарытэтнае журы. Адмыслова гэтыя здымкі для альбома не падбіраліся. Гэта каталёг вынікаў конкурсу. Чаму такія здымкі? Бо такія падзеі былі ў 2010-м годзе ў Беларусі.

Альбомы размытненыя, на той момант яны былі ў свабодным продажы. Калі нас затрымалі на мяжы, мы вярталіся з выставы. Гэта былі нашы аўтарскія асобнікі. Я везла іх, каб дарыць калегам і аддаць у бібліятэкі.

14.25 Адвакат пытаецца: якія пытаньні задаваліся экспэртам? Прадстаўніца КДБ спрабуе адысьці ад адказу наўпрост. Яна кажа, што альбом разглядаўся ў сукупнасьці. Адвакат просіць паказаць, дзе ў альбоме ёсьць заклікі да экстрэмісцкай дзейнасьці.

Прадстаўніца КДБ ня можа паказаць, дзе ў альбоме ёсьць заклікі да экстрэмісцкай дзейнасьці і яе прапаганда. Яна зноў кажа, што альбом скажае жыцьцё ў Беларусі. Адвакат пытаецца: ці гэта цягне за сабою пакараньне? Прадстаўніца КДБ кажа, што гэта нэгатыў, аднак яна ня можа адказаць на пытаньне, ці за гэта трэба караць.

14.10 Суд пачынае разгляд справы па сутнасьці. Судзьдзя чытае заяву кіраўніка УКДБ пра тое, што альбом зроблены з парушэньнем дзяржаўных стандартаў і пазначаныя няправільныя выходныя дадзеныя. У заяве гаворыцца, што альбом з мытні забралі ў КДБ. Спэцслужба стварыла камісію, каб тая правяла экспэртызу. УКДБ просіць прызнаць альбом экстрэмісцкім матэрыялам. Прадстаўніца КДБ Скурат цалкам падтрымлівае заяву. Зацікаўленыя асобы і іх адвакаты не прызнаюць прэтэнзіі. Прадстаўніца КДБ тлумачыць, чаму падтрымлівае прэтэнзіі.

Супрацоўнікі КДБ таксама падрыхтавалі заключэньне, што дзейнасьць аўтараў альбома зьяўляецца экстрэмісцкай, аднак складу злачынства ў дзеяньнях фатографаў няма.


14.05 Судзьдзя адхіліў хадайніцтва пра новую комплексную экспэртызу, бо для гэтага няма падстаў.

14.02 У судзе аднавілася пасяджэньне. Адвакат просіць дазволіць здымкі у залі. Усе зацікаўленыя асобы «за», а прадстаўніца КДБ — супраць. Судзьдзя падтрымаў пазыцыю КДБ.

13.17 Бастунец: Судзьдзя і прадстаўнік КДБ выглядаюць вельмі няўпэўнена

11.50 У судзе аб’яўлены перапынак да 14 гадзін. Пасьля перапынку ў залю абяцаюць пусьціць усіх ахвотных.

Адвакаты заявілі хадайніцтва аб тым, каб правесьці альтэрнатыўную экспэртызу фотаальбома.


11.15 Судовы працэс пачаўся. Праходзіць у закрытым рэжыме

10.50 Адвакатка Ларыса Атаманчук сказала, што падасьць хадайніцтва, каб у суд выклікалі ўсіх сяброў журы фотаконкурсу Belarus Press Photo − 2011. Таксама яна будзе прасіць, каб прадстаўнік Belarus Press Photo прысутнічаў пры зьнішчэньні фотаальбомаў, калі такое рашэньне будзе прынятае.

10.35 У суд прыехалі Юлія Дарашкевіч, Аляксандар Васюковіч і Вадзім Заміроўскі. Таксама каля будынку суду прысутнічаюць журналісты і праваабаронцы Андрэй Пачобут, Андрэй Бастунец, Гары Паганяйла і Барыс Гарэцкі.



10.10. На будынку суду памянілі дзяржаўны сьцяг. Раней лунаў ірваны, а цяпер новы.

У суд выклікалі фатографаў Юлію Дарашкевіч, Вадзіма Заміроўскага і Аляксандра Васюковіча.



Менавіта ў іх 12 лістапада 2012 году супрацоўнікі памежнага пераходу «Каменны лог» забралі 41 асобнік фотаальбома Belarus Press Photo 2011, які журналісты перавозілі на прыватным аўтамабілі зь Літвы.

Разам з позваю фатографы атрымалі копію заявы, якую УКДБ па Гарадзенскай вобласьці адправіла ў суд. З заявы вынікае, што фотаальбом прызнаны экстрэмісцкім на падставе экспэртнай ацэнкі. Экспэртамі выступілі начальнік упраўленьня ідэалягічнай працы Гарадзенскага аблвыканкаму Павел Скрабко і тры выкладчыкі Гарадзенскага дзяржунівэрсытэту імя Янкі Купалы.

КДБ лічыць гэта экстрэмізмам

Юрыст Беларускай асацыяцыі журналістаў Андрэй Бастунец лічыць, што ў выніку суду пэрсанальных пакараньняў ня будзе, але альбом могуць зьнішчыць:

«Вельмі цяжка спрабаваць угадаць рашэньні беларускіх судоў. Але я хацеў бы разьлічваць, што беларускае правасудзьдзе будзе сапраўды правасудзьдзем і што заява УКДБ ня будзе задаволеная. Калі ж рашэньне суду задаволіць заяву і альбом будзе прызнаны экстрэмісцкім выданьнем, то ён будзе ўнесены ў сьпіс экстрэмісцкіх выданьняў, гэты сьпіс будзе апублікаваны ў рэспубліканскай прэсе, а самі альбомы будуць зьнішчаныя. Што да пэрсанальных наступстваў для арганізатараў конкурсу, выдаўцоў фотаальбома ці фатографаў у выглядзе адміністрацыйнай адказнасьці, то гэта тэарэтычна магчыма толькі пасьля таго, як выданьне прызнаецца экстрэмісцкім. Аднак такіх выпадкаў у Беларусі ніколі не было».

Раней экстрэмісцкімі выданьнямі былі прызнаныя фільм пра падпольны ліцэй «Урокі беларускай мовы» польскага рэжысэра Міраслава Дэмбіньскага і запіс канцэрту беларускіх і польскіх музыкаў у Варшаве «Салідарныя зь Беларусьсю».