Падвышэньне ў некаторых эўрапейскіх краінах падатку на раскошу спрычынілася да міграцыі заможных эўрапейцаў у іншыя краіны, дзе можна істотна заашчадзіць альбо не плаціць увогуле.
Самы вядомы прыклад апошняга часу — уцёкі з Францыі знакамітага актора Жэрара Дэпард’е, які атрымаў расейскае грамадзянства і нават разглядае прапанову стаць міністрам культуры Мардовіі. Беларускія службоўцы не выключаюць, што насьпеў час уводзіць аналягічны падатак на багацьце і ў Беларусі.
Падчас грамадзкага абмеркаваньня скарэктаванага праекту рэканструкцыі Гістарычнага цэнтру Менску галоўны архітэктар праектаў інстытуту «Мінскграда» Аляксандар Акенцьеў зрабіў нечаканую заяву. Супакойваючы жыхароў дамоў, якія рызыкуюць трапіць пад адсяленьне ў сувязі з разьвіцьцём цэнтральнай часткі сталіцы, ён даў зразумець: нерухомасьць у гістарычнай частцы неўзабаве можа стаць для іх непад’ёмнай ношай:
Аляксандар Акенцьеў
«Жылы фонд, разьмешчаны на гэтай тэрыторыі, з кожным днём, з кожнай гадзінай становіцца даражэйшым, багацейшым. Гэта спадчына ваша, вашых дзяцей, вашых унукаў. Што вы палічыце за патрэбнае з гэтымі спадкамі рабіць — гэта ваша права. Яшчэ раз падкрэсьліваю: яно пастаянна будзе толькі даражэць. Але што можа адбыцца па нашым горадабудаўнічым праекце, пра які мы вядзём гаворку? Мы гаворым і ведаем, што жыльлё, якое разьмешчана ў цэнтры гораду (а ў нас усюды так і запісана — з самай высокай горадабудаўнічай каштоўнасьцю) будзе мець самыя высокія падаткі на яго карыстаньне. Іншымі словамі, апроч падатку на камунальныя паслугі, апроч падатку на зямлю, у самы бліжэйшы час будзе і падатак на багацьце».
Такая пэрспэктыва выклікала гнеўнае абурэньне ў жыхароў, якіх аўтаматычна запісалі ў «багатыя» з пэрспэктывай плаціць падатак на раскошу. Многія дамы, у якіх людзі нарадзіліся і жывуць, — гэта малапавярховая паваенная забудова зь мінімальным наборам выгодаў: маленькія пакоі, сумешчаны санвузел, ліфтаў і сьмецьцеправодаў няма. Капітальны рамонт за апошнія 50–60 гадоў у бальшыні рабіўся толькі аднойчы. Дый, мяркуючы па кантынгенце заклапочаных менчукоў, якія сабраліся ў Саюзе архітэктараў, на багацеяў нават зьнешне ніхто не цягне. Перадусім гэта пэнсіянэры, якія на схіле веку ня хочуць зьяжджаць адтуль, дзе пражылі ўсё жыцьцё.
Your browser doesn’t support HTML5
Чыноўнік: «Хутка ў Менску будзе падатак на багацьце»
Пра магчымую пэрспэктыву ўвядзеньня падатку на багацьце ня ведаюць і ў ведамстве, якое непасрэдна адказвае за папаўненьне дзяржаўнага бюджэту. Прадстаўнік Міністэрства падаткаў і збораў Сяргей Шкут запэўнівае, што ніякіх ініцыятываў такога кшталту не існуе, а на звышпрыбыткі падатак вылічваецца па адной з самых нізкіх ставак — 12%:
«У пытаньні падатку на багацьце — калі ласка, да першакрыніцы. Няхай
Такое пытаньне нават не разглядаецца
фантазіруе і далей. Асабістыя фантазіі галоўнага архітэктара я камэнтаваць не хачу. Ніякіх такога кшталту падаткаў у нас няма і быць не зьбіраецца. На 2013 год усе падаткі, уся структура падаткаў ужо вызначана. Таму пытаньне падатку на багацьце — гэта ўвогуле незразумелае словазлучэньне. Што тычыцца структуры падаткаў і ўводу новых падаткаў — то гэта палітыка Міністэрства фінансаў. На сёньняшні дзень такога падатку не існуе. Калі гаварыць пра прыбыткі грамадзянаў, то для гэтага ёсьць падаходны падатак. Чым больш людзі зарабляюць, тым больш у бюджэт паступае падаткаў. Там аплата падатку ў памеры 12%. У любым выпадку Мінфін толькі прапануе, а ўвядзеньне нейкага падатку — толькі праз пэўныя нарматыўныя дакумэнты, праз парлямэнт. Але ж такое пытаньне нават не разглядаецца!»
Па колькасьці заможных грамадзянаў Беларусь нельга параўнаць зь ніводнай эўрапейскай краінай. Нефармальна ў статусе мільярдэра фігуруе толькі адна асоба — Уладзімер Пефціеў, чый бізнэс пад дзяржаўным дахам паўстаў на гандлі зброяй. Ён валодае шматлікай нерухомасьцю ня толькі ў Беларусі, але і за мяжой — У Аўстрыі, на Мальце, у Арабскіх Эміратах, дзе зарэгістраваныя фірмы-«дочкі» ягоных кампаній. Праўда, трапіўшы ў чорны сьпіс Эўразьвязу ў рангу «спонсара рэжыму», Пефціеў пачаў будаваць чарговую, гэтым разам зусім ня сьціплую вілу ў Раўбічах пад Менскам.
Дом Уладзімера Пефціева. Раўбічы пад Менскам, сакавік 2012
Паводле дадзеных фіскальных органаў, крыху больш за 100 беларусаў —даляравыя мільянэры. Пра гэта сьведчыць ня толькі размах іх бізнэсу, але і падатковыя дэклярацыі. Сярод іх таксама нямала алігархаў, набліжаных да ўладаў. Відавочна, што пасьпяховых людзей магло б быць на парадак больш, каб бізнэс-клімат у Беларусі быў спрыяльны. Аднак за прамінулы час сотні фірмаў спынілі існаваньне з-за палітычных і эканамічных перашкодаў, многія бізнэсоўцы трапілі за краты альбо, не пажадаўшы выпрабоўваць лёс, пакінулі Беларусь.
Ня надта пераймаюцца аддаленасьцю ад радзімы і тыя прадпрымальнікі, якія стала пусьцілі карані за межамі краіны. Нараджэнец Івейшчыны Ян Апаленіс уваходзіць у сотню самых буйных бізнэсоўцаў Латвіі, даляравым мільянэрам стаў яшчэ ў сярэдзіне 1990-х. Па яго словах, адрозна ад Беларусі, тут пануюць эўрапейскія стандарты бізнэсу, што робіць дзелавы працэс прадказальным:
«У Латвіі ў справах бізнэсу, вядома, усё нашмат больш дэмакратычна і, напэўна, прасьцей. Так, як, скажам, і павінна быць на Захадзе, у Эўразьвязе. Я сёньня магу сабе дазволіць практычна ўсё, што захачу. І мяне за гэта ніхто не перасьледуе, не калупаецца ў маім кашальку — усё я паказаў ці яшчэ нешта засталося? Але я не раскідаюся грашыма, не купаюся ў раскошы. Я не купляю 10 гарнітураў. Гэтаксама, як і ўсе, ідучы на рынак, купляю там, дзе крыху таньней — асабліва калі тавар такі ж самы. Мяне калісьці яшчэ дзед навучыў берагчы капейчыну. Але я ня сквапны. Бо чалавека нельга назваць сквапным, калі ён, маючы грошы, не шкадуе сабе на ежу і ня ходзіць у парваных портках. А тое, што не раздае направа і налева, дык па гэтым нельга меркаваць, што ён сквапны ці ня хоча зь некім дзяліцца. Я ўвогуле такога слова не разумею і ні да кога не магу яго ўжыць. Чалавек кожны жыве так, як ён разумее».
Вышэйшае падаткаабкладаньне заможных грамадзянаў у параўнаньні з простымі сьмяротнымі мае месца ў многіх эўрапейскіх дзяржавах. Але, прыкладам, у Вялікай Брытаніі, Францыі ці Італіі гэтая канцэпцыя рэалізуецца па-рознаму — ад выкарыстаньня прагрэсіўнай шкалы на прыбытак да падатку на прадметы раскошы.
Увядзеньне падобнага падатку разглядае і Расея. На вясеньнюю сэсію Дзяржаўнай думы Міністэрства фінансаў Расеі плянуе падрыхтаваць прапановы да адпаведных зьменаў у заканадаўства. Такія навацыі вітае і прэзыдэнт Уладзімер Пуцін, які публічна заявіў, што гэта павінна стаць «грамадзка прызнанай платай за адмову ад інвэстыцыяў у разьвіцьцё на карысьць звышспажываньня і славалюбства».
Мяркуецца, што падаткам, у першую чаргу, будуць абкладацца дарагое жыльлё (вілы, катэджы, дамы ў замежжы), транспартныя сродкі (самалёты, верталёты, яхты, эксклюзіўныя аўтамабілі), а таксама каштоўнасьці.
