Прыватны дзёньнік: Лера Сом

Лера Сом, Полацак

8 лютага

Раскашуе адліга… На вуліцах — крошыва зь лёду, сьнегу, вады... Ідзеш, і галоўнае — не аступіцца, ня ляснуцца ў гэтыя бруднавата-агідныя ваніты зімы. Уся істота скіраваная на ўтрыманьне раўнавагі, няма як проста прайсьціся і падумаць пра што іншае, патрэбнае, галоўнае… Вельмі падобна на сытуацыю зь сямейнай жанчынай, асабліва, калі ўжо маецца дзіцё... Уся ўвага — на ўтрыманьне сям’і (прыбраць, накарміць, набыць, дацягнуць да зарплаты), нельга на ўсё гэтае плюнуць і заняцца сабой, кар’ерай, справай жыцьця, урэшце. На тое, каб плюнуць, здатныя амаль выключна мужыкі, і менавіта таму яны значна часьцей дасягаюць кар’ерных і прафэсійных вышынь. І я, як жанчына, дагэтуль ня ведаю, радавацца мне з гэтай нагоды, ці засмучацца…


9 лютага

Адліга працягваецца, але ня так актыўна, як да гэтага. Сьнег-дождж, ціск скача ўверх-уніз, як ашалелы... Па маладосьці, гадоў да 35, гэтага неяк не заўважаеш, а вось пасьля... Залежнасьць увогуле рэч малапрыемная, а залежнасьць твайго самаадчуваньня ды настрою ад нейкага дурнога надвор’я раздражняе вельмі моцна. Адно добра ў гэтай зацягнутай адлізе — падчысьціла сьнег з дахаў. А то яшчэ на тым тыдні пасьля краснапольскай трагедыі ўсіх школьных настаўнікаў мужчынскага полу павыганялі на дахі школаў на чыстку сьнегу — бяз вопыту работы, без належнай тэхнікі бясьпекі, без рэальнай магчымасьці адмовіцца ад гэтага небясьпечнага даручэньня.

“Адміністрацыйны рэсурс” выкарыстоўваецца напоўніцу, бо болей проста не засталося ніякіх рэсурсаў. Людзей змушаюць падпісвацца на пэўныя “ідэалягічна вытрыманыя” выданьні, выдаткоўваць грошы на чарговае будаўніцтва — царквы, бібліятэкі, трасцы, халеры, адлічваць на добраўпарадкаваньне роднага гораду і гэтак далей, далей, далей, нягледзячы на тое, што з гэтых самых людзей спраўна вылічваюцца ўсе магчымыя і немагчымыя падаткі... Пры гэтым любы зварот у дзяржаўныя ўстановы ператвараецца ў бясконцае хаджэньне па кабінэтах.

Бясконцая вада на вуліцах, стабільна мокрыя ногі, і як вынік — прастуда. Лячуся сама — гарбатай з гарэлкай, зёлкамі, кампрэсамі, знаёмымі зь дзяцінства пігулкамі — асьпірынам. Цяжкавата хадзіць на працу, але ператрываць колькі ўрокаў у школе значна лягчэй, чымсьці цягнуцца ў паліклініку.


10 лютага

Нарэшце мароз! Як бы я ні любіла халады ўвогуле, яны бязьмежна радуюць мяне зімою пасьля адлігі. Я за нармальны парадак рэчаў. Зімою — мароз, летам — гарачыня... Магчыма, на самой справе я так не люблю адлігі, бо мне невыносная думка пра тое, што гэтая адліга — не сапраўдны прыход доўгачаканага цяпла, што гэтае падвышэньне тэмпэратуры часовае, што яно не прывядзе да зялёнай травы і кветак каштанаў... Часам хочацца пажыць у бясконцым леце, бязь зьменаў пораў году: без чырвонага золата восені, бязь сьнежнае чысьціні, без пралескавай паводкі... Верагодна, фокус у тым, што лета для мяне — пара адпачынку, а ўсе астатнія гадавыя пэрыяды — працоўныя. Вось і цяпер — бясконцыя штодзённыя клопаты... Люты... І да лета — тры з паловай месяца часу, і цяжка нават падумаць, якая гара нязробленых яшчэ справаў.


11 лютага

Сёньня — “Наддзьвіньне”, “маё” літаб’яднаньне...

Літаратура — дзіўная рэч. Амаль што пры любой газеце ёсьць літаб’яднаньні ці, прынамсі, сталае кола аўтараў, якія друкуюць свае творы на яе старонках. Збольшага гэта немаладыя людзі досыць абмежаванага сьветапогляду... Але нешта ж прымушае іх ня толькі сядзець ля тэлевізараў ды корпацца на сотках-выратавальніцах, але і браць у рукі асадку, рыфмаваць найчасьцей падслуханыя, радзей вымучаныя ўласнадушна думкі, зьбіраць капейкі на выданьне кніжачкі ў мясцовай друкарні. Кожны зь іх ва ўласным уяўленьні — выдатны пісьменьнік, выбітны творца, і толькі абставіны жыцьця не дазволілі ім падняцца да самых-самых вышынь...

Літаратура — дрэнная рэч. Любімыя кнігі забіваюць-забіраюць наш уласны жыцьцёвы час. Ад гэтага наркотыка немагчыма адкараскацца. Я магу гадамі не курыць, месяцамі не ўжываць алькаголю без асаблівых перажываньняў з гэтае нагоды, але заснуць, не прачытаўшы хаця б колькі старонак — немагчыма. Чытаць магу ўсё, незалежна ад жанру, быў бы толькі тэкст мінімальна пісьменны…

Літаратура — любімая. Жыцьцёва неабходная. Мара дзяцінства — жыць у своеасаблівай помесі кандытарскай і бібліятэкі. Дарослае ўдакладненьне — і каб за гэта плаціў нехта іншы.


12 лютага

З раніцы — добры мароз і вялікае-вялікае, чырвонае-чырвонае сонца, у кірунку якога я якраз і шыбую штодзённа на работу ў школку... Школа для мяне заўсёды была нелюбімым страшнаваценькім месцам. Найперш, вядома, тады, калі я там сама вучылася, але і цяпер, калі я як быццам вучу, школа — месца, зь якога я хачу сысьці як мага хутчэй. Ці то справа ў сьценах, адбіўшых за дзесяцігодзьдзі тысячы дзіцячых расчараваньняў у дабрыні гэтага сьвету, ці то ў самой сыстэме школьнага жыцьця, зь якой я чамусьці не стасуюся... Не стасуюся, нягледзячы на добрых людзей, зь якімі выпала працаваць, на адораных, хоць збольшага і занядбаных дзяцей, якім прыемна паказваць штосьці новае…

Помню, як зьдзівілася, пачуўшы аднойчы ад сустрэтай выпадкова аднаклясьніцы, што школьныя гады — найшчасьлівейшыя ў ейным жыцьці. Трохі пагаварыўшы зь ёю, зразумела, што гэтай замардаванай работай і дзецьмі кабеціне хацелася б вярнуцца да безадказнасьці, у якой праходзіць дзяцінства і юнацтва. Колькі б мы ні разважалі ў высокіх кабінэтах аб правах дзіцяці, рэальным правам-абавязкам любога дзіцёнка-падлетка застаецца паслушэнства загадам дарослых дзядзяў-цёцяў. Хтосьці зь дзяцей зьміраецца з гэтым, хтосьці пратэстуе як умее, але вынік адзін: дзіцёнак не выбірае ні таго, што ён вучыць, ні тых дарослых, якія гэта робяць. Верагодна, такі выбар у прынцыпе рэч немагчымая, але згадайце ўласнае дзяцінства. Ці ёсьць сярод вашых настаўнікаў хтосьці, з кім бы вы захацелі цяпер пасядзець за бутэлькай ці кавай і шчыра пагаварыць як зь сябрам, разьлічваючы на разуменьне і спагаду? Калі такая асоба ў вашым мінулым прысутнічае, вам надзвычай пашчасьціла.


13 лютага

Пятніца, шчасьлівая пятніца! Адбыць з раніцы абавязковыя ўрокі — і дамоў! Наперадзе вольная палова дня, і можна перарабіць яшчэ такія-сякія ўласныя справы, і самы любімы вечар тыдня, вечар, калі перад табой яшчэ два непрацоўныя дні... Як бы ні падціскалі ненавісныя сямейныя абавязкі памыць-прыбраць, але можна адшкадаваць сабе колькі часу на спакойнае чытаньне, на ціхае ляжаньне ў ваньне, на нетаропкую размову з сынам, на бязмэтнае пазіраньне ў заваконную зіму...

Пятніца, 13 лютага... Заўтра — дзень закаханых, які я ніколі не сьвяткавала (па маладосьці не было сьвята, а калі маладосьць скончылася — нагоды), мне трохі сумна, і таму сёньня я сьвяткую пятніцу, 13-га, звычайны шчасьлівы дзень перад выходнымі, звычайны дзень напрыканцы чарговай зімы.