Менш за месяц чакаў прэзыдэнт ЗША Джордж Буш зручнага моманту, каб даць загад на ваенны адказ тэрарыстам. У сёньняшняй перадачы – пра ваенную апэрацыю антытэрарыстычнай кааліцыі ў Афганістане. Але спачатку – рэпартаж з “граўнд зіро” майго калегі Сяргея Навумчыка:
(Навумчык: ) “Сёньня я падышоў да “граўнд зіро” з боку Лібэрты-стрыт і знаходжуся цяпер там, дзе яна перакрыжоўваецца з Грынвіч-стрыт. Якраз тут зробленая невялікая пляцоўка для турыстаў, адсюль відаць усю панараму Нью-Ёрка, дзе год таму стаялі карпусы Ўсясьветнага Гандлёвага Цэнтру. Я спадзяюся, што мяне добра чуваць, нягледзячы на грукат. Грукат гэты ідзе з правага боку, дзе дарабляюць адмысловую пляцоўку, на якой з удзелам прэзыдэнта празь некалькі дзён адбудзецца жалобная цырымонія. Я вось бачу, што яе робяць пад наглядам паліцыі, ну і здагадваюся, сакрэтных службаў таксама.
Навокал на хмарачосах – гіганцкія амэрыканскія сьцягі. Летась у верасьні, калі я ўпершыню наведаў “граўнд зіро”, ніякіх сьцягоў не было. Вокны гэтых дамоў былі пакрытыя пылам, і пыл – гэта тое, што прыгадваюць людзі, якія ўратаваліся 11 верасьня. Людзі распавядаюць, што ў першыя хвіліны пасьля таго, як абрынулася паўночная вежа, было цёмна, як уначы. У чорны пыл пры вялізнай тэмпэратуры ператварылася ўсё, што было ў будынках – мэбля, кампутары, самі будынкі і тыя людзі, якія там працавалі. Больш як ад тысячы чалавек не засталося нічога.
Ёсьць здымак фатографа Тода Мэйсана, на якім пад пылам ляжыць пажарнік, які выглядае мёртвым. Тод Мэйсан спачатку зрабіў так, як зрабіў бы кожны прафэсіянал: ён націснуў затвор фотакамэры, але потым яму падалося, што пажарнік жывы, і ён паклікаў дапамогу. І сапраўды, Кевін Шыры аказаўся жывым, яго ўдалося выратаваць. А перад гэтым сам Кевін Шыры выцягнуў зь пекла некалькі чалавек, пакуль яго не аглушыла каменьнем і не адкінула падчас падзеньня паўночнай вежы убок на 10 мэтраў. Гэта адбылося якраз у тым самым месцы, адкуль я вяду рэпартаж. Паўночная вежа была якраз перад гэтай пляцоўкай, дзе я стаю, мэтраў за 5 – 7.
Сёньня пажарнік Кевін Шыры кажа, што адчувае пачуцьцё віны: зь ягонай каманды 13 чалавек ўратаваўся толькі ён адзін. Некалькі месяцаў у яго была дэпрэсія. Дарэчы, мой знаёмы Ігар Каламіцкі, на вачах якога адбылася гэтая трагедыя, тры дні ня мог гаварыць увогуле, а пасьля яму спатрэбілася некалькі тыдняў, каб прыйсьці ў сябе. Можна ўявіць, колькі часу на гэта спатрэбілася тым, хто быў у эпіцэнтры гэтага выбуху”.
Пасьля нападаў на Нью-Ёрк і Вашынгтон сьвет чакаў ад Злучаных Штатаў адказу. Таму тое, што сьвет пачуў увечары 7 кастрычніка, не было нечаканасьцю:
“На мой загад Збройныя Сілы Злучаных Штатаў распачалі ўдары па лягерах падрыхтоўкі “Аль-Каіды” і ваенных аб’ектах рэжыму талібаў у Афганістане”, - абвясьціў у тэлезвароце прэзыдэнт Буш.
7 кастрычніка ўдарамі амэрыканскай і брытанскай авіяцыі па аб’ектах у Афганістане пачалася апэрацыя “Трывалая Свабода”, мэтай якое было нанесьці ўдар рэжыму талібаў за даваньне прытулку галоўным падазраваным – Усаму Бін Лядэну і ваяўнікам “Аль-Каіды”.
Неўзабаве да апэрацыі далучыліся дзясяткі іншых краінаў. Вайна супраць тэрарызму сталася першай вайною ХХІ стагодзьдзя і яна запатрабавала новай ваеннай стратэгіі. Гэта не была адной краіны супраць другой, гэта была вайна шырокай кааліцыі супраць тэрарыстычнай сеткі, што несла прагрозу сьвету. Вайна гэтая спалучала тэхналёгіі ХХІ стагодзьдзя з тактыкай ХІХ-га: нярэдка можна было пабачыць байца кааліцыйных сілаў на кані з апаратам сыстэмы глябальнага пазыцыянаваньня ў руцэ...
На працягу двух месяцаў войскі апазыцыйнага талібам афганскага Паўночнага Альянсу і саюзныя сілы з падтрымкай інтэнсіўных амэрыканскіх паветраных удараў нанесьлі талібам сьмяротныя ўдары на ўсёй тэрыторыі краіны.
Пасьля таго, як талібы страцілі кантроль на бальшыні афганскай тэрыторыі, саюзныя сілы павялічылі сваю прысутнасьць і пачалі шукаць Бін Лядэна ў горных пячорах на ўсходзе Афганістану. Пакуль месца знаходжання Бін Лядэна заставалася невядомае, працягвалі зьяўляцца відэастужкі з запісамі яго прамоваў.
У канцы сьнежня жорсткаму панаваньню талібаў у Афганістане настаў канец. Быў прыведзены да прысягі кіраўнік новага пераходнага ўраду – адукаваны празаходні афганскі арыстакрат Хамід Карзай.
“Мы абавязаліся вызваліць нашу краіну і астатні сьвет ад пошасьці тэрарызму, і мы дапільнуем, каб гэтая задача была выкананая любымі сродкамі”, – заявіў новы афганскі лідэр Хамід Карзай.
На пачатку сакавіка сёлета распачалася новая фаза вайны з тэрорам - “Апэрацыя Анаконда”. Больш за 2000 вайскоўцаў антытэрарыстычнай кааліцыі і іх афганскіх саюзьнікаў высадзіліся ў горных раёнах Усходняга Афганістану, шукаючы рэшткі талібаў і ваяўнікоў “Аль-Каіды”.
Што ж дасягнула антытэрарыстычная кампанія ў Афганістане?
Быў адхілены ад улады рэжым талібаў, арганізацыя “Аль-Каіда” была пазбаўленая трывалага грунту для сваёй дзейнасьці. Былі забітыя або захопленыя ў палон прадстаўнікі кіраўніцтва талібаў і “Аль-Каіды”. У Афганістане дэмакратычным чынам – празь вялікі Нацыянальны Сход – была ўсталяваная новая ўлада.
Ваенная апэрацыя згуртавала ў адной кааліцыі самыя розныя краіны сьвету, у тым ліку колішніх ворагаў з часоў халоднай вайны, што істотна зьмяніла ўсе геапалітычныя канфігурацыі.
І аднак... І аднак вайна – на ўзроўні партызанскіх дывэрсіяў – працягваецца надалей, унутраная сытуацыя ў Афганістане, разьдзіраным міжусобнымі звадкамі, застаецца вельмі нестабільная, а лёс або магчымае месца знаходжаньня злачынцы нумар адзін – Усамы Бін Лядэна – дагэтуль застаецца невядомае.