На пачатку 90-х гадоў дырэктары беларускіх прадпрыемстваў былі ня надта задаволеныя сваім становішчам. Распад адзінай краіны прывёў да рэзкага падвышэньня цэнаў на энэрганосьбіты і камплектуючыя, якія ў Беларусь традыцыйна пастаўляліся з Расеі. Рынкавыя рэформы, распачатыя расейскім урадам, распаўсюджваліся і на Беларусь, пагражаючы лёсу заводаў-гігантаў.
Вырашэньня менавіта гэтых праблемаў беларускія дырэктары гучна патрабавалі на пачатку 90-х гадоў.
Але, часам, самыя вялікія расчараваньні прыносіць менавіта здзяйсьненьне жаданьняў. Высьвятляецца, што гэта, па-першае, не дае асаблівай радасьці, а па-другое, суправаджаецца зусім ужо непрыемнымі пабочнымі зьявамі, скасоўваючы перавагі, да якіх людзі прызвычаіліся і лічылі натуральным – як дыхаць паветрам.
У пэўнай ступені можна сказаць, што дырэктарскія патрабаваньні, якія найбольш гучна гучалі на пачатку 90-х гадоў, новая ўлада, што прыйшла ў 1994 годзе, больш-менш задаволіла.
Пра тое, што атрымалі дырэктары за апошнія 7 гадоў, гаворыць кіраўнік цэнтру праблемаў эўраінтэграцыі Эўрапейскага гуманітарнага унівэрсытэту Юрый Шаўцоў.
(Шаўцоў: ) “Па-першае, пэўную стабільнасьць адносна крыміналу. На пачатку 90-х гадоў у Беларусі, як і ў Расеі, на Украіне, у краінах Балтыі хваля крыміналу была вельмі высокаю. Гэта было зьвязана з працэсам вельмі хуткай прыватызацыі. У нас дзяржава выступіла ў ролі адзінага “даху” і пэўны парадак у гэтым сэнсе быў наведзены. Нашыя дырэктары ня ведаюць таго, што, як альфабэт, ведаюць дырэктары Расеі і Ўкраіны, а менавіта ўлады арганізаванай злачынасьці. Па- другое, плюс таго, што адбылося, гэта тое, што ў нас на заводах у працоўных калектывах не адбылося рэзкай псыхалягічнай ломкі. Вытворчасьць, асабліва буйныя прадпрыемствы, застаюцца сфэраю сацыялістычнага мысьленьня, традыцыйнага для нашага народу, і гэта мае пэўныя плюсы. Нашым дырэктарам ня трэба ламаць галаву, для чаго яны жывуць.
Яшчэ ў 1995 годзе, як Вы памятаеце, буйныя заводы працавалі два-тры дні на тыдзень, рабочыя, і ня толькі рабочыя, былі занятыя дробным гандлем. Зараз заводы працуюць збольшага нармалёва, заробкі выплочваюцца нармалёва, і гэта сталася дзякуючы досыць танным энэрганосьбітам з Расеі і тым магчымасьцям, што забясьпечыла дзяржава”.
Гэта было меркаваньне беларускага дасьледчыка Юрыя Шаўцова.
Іншы балянс набыткаў і стратаў беларускага дырэктарату падводзіць былы дырэктар машынабудаўнічага канцэрну “Амкадор”, прэзыдэнт Асацыяцыі сацыяльна-эканамічнага разьвіцьця Васіль Шлындзікаў.
(Шлындзікаў: ) “Я не сустракаў ніводнага дырэктара, які б сказаў, што ён што-небудзь выйграў. Заробак дырэктараў рэзка зьнізіўся і працягвае пастаяна зьніжацца. Але ўлады увесь час падкрэсьліваюць, што дырэктары шмат зарабляюць. А дырэктары, якія атрымліваюць крыху больш ( у параўнаньні з Расеяй – дробязь), зазнаюць цкаваньне.
Зараз давайце паглядзім з пункту гледжаньня магчымасьці стаць ўласьнікам. Мы усё ж ідзем да рынку, і хто ж, калі не дырэктары, упраўленцы мусяць стаць тым самым эфэктыўным уласьнікам, пра якога мы ўсе марым? Тут таксама дырэктары нічога ня выйгралі. Па-першае, спынілася прыватызацыя. Па-другое, дырэктары, якія здолелі набыць істотны пакет акцыяў – ня скрасьці, а купіць, інвэставаўшы ўласныя грошы ў эканоміку краіны – іх таксама цкуюць. Таму дырэктары перасталі купляць акцыі сваіх прадпрыемстваў, перасталі імкнуцца да акцыянаваньня сваіх прадпрыемстваў. А некаторыя зь іх, карыстаючыся тым, што яны дзяржаўныя і вялікія, проста паразытуюць на эканоміцы краіны, выбіваючы для сябе тыя ці іншыя ільготы”.
Цалкам тэкст перадачы зьмешчаны ў адпаведным разьдзеле сайту