Тацяна Барысік — пра сьнежны белліт

Цалкам адпавядаў сваёй назьве прамінулы сьнежань.Белаю бельлю засьціў ён навакольле — куды ні зірні. Для дзяцей сьнег — гэта санкі, лыжы ды канькі, зайка пад елачкаю ў бялюткім футры. Дарослае жыцьцё вымагае зусім іншых асацыяцыяў — больш разнастайных, але менш аптымістычных.

Алесь Жук. Замеценыя дарогі. Апавяданьне з двухтомніка «Выбраныя творы». Т.1

Менск, «Мастацкая літаратура», 1993

Жыхару вялікага горада, які зрэдку бывае на сьвежым паветры, апавяданьне дазволіць напоўніцу адчуць прызабытую ўжо моц зімовае стыхіі, праз знаёмства з чалавекам, для каторага сумёты ў тую надзіва марозную і сьнежную зіму зрабіліся нават не прафэсіяй, а хутчэй ладам жыцьця. Павал на сваім трактары расчышчае шашу да райцэнтра, нягледзячы на штодзённае супрацьстаяньне чалавека і завеі, побытавыя нязручнасьці любіць гэтую працу, нават дадому не заўжды вяртаецца. Ня раз даводзілася яму, ахвяруючы ўласным жыцьцём і здароўем, ратаваць зусім выпадковых людзей ад сьцюжы. Дык чаму ж такі ўважлівы да чужое бяды чалавек так па- рознаму ставіцца да сваіх выпадковых спадарожнікаў: аднаго злоснага і негаманкога ў канцы паездкі ўважае ледзь не за брата, падзяку ж іншага, нібыта вясёлага, гасьціннага, шчодрага прымаць не жадае, шпурляючы ў начную цемру ягоную закуску і выпіўку?

Сяргей Грахоўскі. Раньні сьнег. Аповесьць

Менск, «Мастацкая літаратура», 1977

Былы франтавік, настаўнік і сапраўдны беларус, што тужыць па сваёй бацькаўшчыне, па волі лёсу ў пасьляваенныя гады апынуўся ў Сыбіры.Тут яму застаецца толькі адна радасьць — шчыра захапляцца паўночнымі краявідамі. Бо не мае ані роднай хаты, ані роднай душы побач, праз страту настаўніцкага дыплёму працуе школьным заўгасам. А тут яшчэ й ананімка — абвінавачваньне ў супрацоўніцтве з нямецкімі акупантамі, нечаканы выклік у Менск. Раньнім сьнегам кладзецца сівізна на скроні маладога яшчэ чалавека. Аповесьць мае шчасьлівы фінал. Напрыканцы і каханая зямлячка стрэнецца, і дыплём адновяць і адпаведная ўстанова замест тэрміну ордэнам узнагародзіць! Казка для дарослых? Усе хатнія гаспадыні плачуць? Не сьпяшайцеся з высновамі. Пісьменьнік мала што захапляльны твор напісаў, дык і сказаў пра той час больш, чым дастаткова, усяго з дапамогаю некалькіх дэталяў. Па-першае, ці паехаў бы па сваёй волі чалавек, што бачыць сваю радзіму ў снах, пасьля баявога раненьня не дадому, а на чужыну ў Сыбір, да сябра пагасьцяваць? Па —другое, чаму ў чаканьні справядлівага рашэньня гуманнай улады ён сьсівеў за пару дзён?

Сьцяпан Кухараў. У сініх сумётах. Апавяданьне з кнігі «Дарогі, сустрэчы»

Менск, «Мастацкая літаратура», 1994

Гэтая кніга пра цяжкое штодзённае жыцьцё жыхароў палескай вёскі ў палоне сініх сумётаў сьнежнай замеці. Гэтыя сумёты — тая самая пясчаная яміна, з якой ня могуць выбрацца героі японскага пісьменьніка Коба Абэ, толькі пакладзеная на беларускую рэчаіснасьць. Гэта мроі ў пустыні, ілюзіі, што замінаюць казаць праўду хаця б самому сабе, бачыць жыцьцё такім, якім яно ёсьць. Пэрсанажы твора ўсе да адзінага не дагаворваюць, хлусяць, замяняючы рэальны стан рэчаў зданямі. Ганка — бібліятэкарка- энтузіястка — у чаканьні лепшай долі штовечар аздабляе бязглуздыя папкі «У дапамогу агітатарам» у непаленай хаце-чытальні, куды не завітвае ніводная жывая душа, бо старшыня шкадуе дроваў. І спрабуе саму сябе пераканаць, быццам «хутка і мы зажывём як людзі», «у новым кажушку і сама памаладзееш». Яе маці жыве ў хаце з земляной падлогаю і напаўразбураным комінам, штодня церпіць крыўды мясцовых дабрадзеяў. У размове з наезжым карэспандэнтам скардзіцца на несправядлівасьць, а пасьля прамаўляе звыклае — вайна ва ўсім вінавата, ды хваліцца пашанаю, каторую дачка ад людзей мае. У чым тая пашана? Дзе тыя людзі? Ды й сам карэспандэнт, падзівіўшыся ўбогім вынікам працы «энтузіясткі», прапускае міма вушэй просьбы аб дапамозе, не зважае на разьвітальны позірк гаротнай дзяўчыны, уцякае ў горад, на словах захапляючыся хараством душы простых людзей. Хаця й сумна, але як пазнавальна!

Генадзь Катляроў. Сьцюжа. Апавяданьне з кнігі «Дзьвіна. Віцебшчына літаратурная. Паэзія, пераклады, проза, успаміны, гумар»

Менск, «Мастацкая літаратура», 1992


Гулкая цішыня ды холад. Ветрана. Рыпіць сьнег пад нагамі. У такое надвор’е не заводзяцца аўтамабілі і ня хочуць ісьці цягнікі. Але сапраўдная маленькая ахвяра сьцюжы не мерзьне ў дарозе, а бяжыць з дому да тэлефона-аўтамата, на хаду дзьмухаючы на застылыя пальчыкі. Дзіцяці страшна, яно ня можа заснуць адно, бо маці працуе ў начную зьмену, а тата не вярнуўся яшчэ з дзённай.
- Чорт не возьме твайго тату,- чуецца ў слухаўцы стомлены голас маці- дыспэтчара.
- Вагоны падаюць, дачушка! Што за доля ў мяне такая,- лямантуе тата- чыгуначнік. Ён ведае рэцэпт уратаваньня ад халадэчы — гэта словы «прыйду праз паўгадзіны». І абяцаньне, мусіць чарговае, зьмяніць клятую працу. І насамрэч дачушцы неўзабаве робіцца цяплей. Дарослыя, на жаль, не ўсемагутныя. Недзіцячае апавяданьне пра дзіця. Як нажом па сэрцы. Я свайго абяцаньня так і не выканала.

Георгій Станкевіч. Першы сьнег. Верш са зборніка «Званы»

Бешанковічы, 2003

Твор літаральна праменіцца сьвятлом. Калі навокал тужліва і шэра, чульлівая душа паэта жыве ў прадчуваньні першага сьнегу, прагне абнаўленьня, узьнёсласьці, чысьціні:

Ад яго станаўлюся дужэй,
Быццам казачны волат,
Нарадзіўся, нібыта,
На сьвет гэты грэшны ізноў.
І, здаецца, ніколі
Не ўпасьці з каня мне дадолу,
І жыцьця мне адмерана
Добрая сотня гадоў...
І вось яны, нарэшце, доўгачаканыя сьняжынкі. Паэт ад душы цешыцца сам і заклікае да радасьці й надзеі ўсіх аднадумцаў.
З неба падае сьнег,
Нараджэньне душа сустракае,
Уваскрасаю з ім я,
Настае сьветлых дзён маіх час.

Эх, гэтыя б словы ды богу ў вушы!