Са 110 дэпутатаў Палаты прадстаўнікоў 4 скліканьня 90 чалавек цягам месяца мусяць вызваліць свае месцы ў Авальнай зале. А іншагароднія павінны пакінуць яшчэ і службовыя кватэры ў Менску. На дадатковы тэрмін затрымаецца 21 дэпутат — гэта найменшая колькасьць за ўсе папярэднія гады, бо зазвычай на другі заход ішла амаль палова ахвотных. Як паклапацілася дзяржава пра дэпутатаў, вызваленых ад заканатворчай дзейнасьці?
Зь якімі ўшанаваньнямі праводзілі ўлады з Авальнай залі дэпутатаў, якія, як лічаць экспэрты, заканатворчымі ініцыятывамі сябе не абцяжарвалі? Падлічана: з 400 заканадаўчых актаў уласна дэпутаты за 4 гады ініцыявалі толькі 3, усё астатняе было спушчана Саветам міністраў і прэзыдэнцкай адміністрацыяй.
Дэпутат Палаты прадстаўнікоў 4 скліканьня Пётар Южык апошнія гады выконваў функцыі намесьніка старшыні камісіі па ахове здароўя, фізычнай культуры, справах сям’і і моладзі. Абраньніка па Полацкай гарадзкой выбарчай акрузе № 28 я засьпеў якраз па дарозе на малую радзіму — у Залесьсе на Смаргоншчыне, дзе сёньня адзначаецца дзень нараджэньня славутага прадстаўніка гэтых мясьцінаў Міхала Клеафаса Агінскага:
«Так, якраз у дарозе. Дарэчы, едзем разам з заслужаным артыстам Беларусі, прафэсарам, сьпеваком Віктарам Скорабагатавым — на дзень нараджэньня Міхала Клеафаса Агінскага. Трэба адзначыць. У школе будзе сьвяточная імпрэза, зьбяруцца музыкі, дзеці, якія вучацца ў музычнай школе, настаўнікі, грамадзкасьць, інтэлігенцыя. Пабудзем там, сустрэнемся са старымі знаёмымі, кветкі ўскладзем, дрэўцы пасадзім…»
«Хто як вырашае, чым займацца. Я, напрыклад, пайду цалкам у адстаўку, ніякіх больш дзяржаўных спраў. Дый мне ўжо гады такія ладныя. Прыеду і буду займацца той справай, па якой мы і сёньня едзем зь Віктарам Іванавічам — разам адзначыць угодкі нашага славутага земляка. Зіму яшчэ перазімую ў сталіцы, а ўжо зь вясны пераеду і буду жыць пастаянна на радзіме. Гэта ўжо вырашана. Буду працаваць на ўчастку, прыводзіць да ладу бацькоўскую хату; трэба абабіць сайдынгам лазьню, хатку, якая ад маці яшчэ стаяла — нізенькая, з маленькімі вакенцамі. Вось будзе занятак на пэнсіі. А больш — нікуды».
Да 1 сьнежня іншагароднія дэпутаты абавязаныя вызваліць службовыя кватэры ў Менску зь відам на Сьвіслач. Суразмоўца зазначае, што фактычна гэта «інтэрнат падвышанай камфортнасьці», дзе жывуць шмат якія чыноўнікі, а ўсе выдаткі на ўтрыманьне жыльля перакладзеныя на часовых жыльцоў:
«Гэта службовыя кватэры, мы павінны здаць іх да 1 сьнежня. Вось і ўсё. Потым туды прыедуць новыя дэпутаты, таксама будуць жыць там, як дагэтуль і мы. Кватэры мэбляваныя, так што пра гэта думаць ня трэба. За кватэру плацім, як і ўсе сьмяротныя, таму ніякіх прывілеяў няма. У каго была патрэба — той пабудаваў кватэру на агульных падставах. Бралі крэдыты людзі камэрцыйныя, бо ніякіх ільготаў няма таксама. Таму дарэмна гавораць, што мы там жыравалі. Відаць, раней, можа, так і было, але мне цяжка нешта казаць, бо раней я дэпутатам ня быў. Але цяпер нічога незвычайнага няма, я не хлушу».
Народныя абраньнікі ўпарта хаваюць, якія мелі заробкі падчас працы ў парлямэнце. Ёсьць зьвесткі, што дэпутацкія аклады прывязаныя да 1000 даляраў, але зьверху дабаўляецца амаль такая ж сума ў выглядзе прэміяльных ды іншых матэрыяльных стымулаў. Некаторым, у тым ліку і Пятру Южыку, чатырохгадовы дэпутацкі тэрмін прынёс добры дадатак да пэнсіі:
«Я буду атрымліваць пэнсію, як кажуць, па поўнай праграме. Таму што я маю стаж дзяржаўнай службы ажно 40 гадоў! Такога рэлікта, напэўна, болей ужо няма. У мяне 16 кастрычніка будзе 50 гадоў працоўнага стажу, а ў лістападзе з гэтай паўсотні — 40 гадоў дзяржаўнай службы. Таму будзе ўсё, што і паложана законам аб дзяржслужбе — то бок, добрая пэнсія. А што тычыцца дэпутацкай… Хто трапіў у гэты сьпіс, хто выходзіць на пэнсію (а такіх там колькі — можа, 5–10 чалавек), той атрымае добра. А маладым жа нічога не прадугледжана. Тэрмін паўнамоцтваў скончыўся — усё, ідзі, працуй, як і працаваў раней. Ніякай ні пэнсіі, нічога. Гэта тычыцца толькі тых, хто застаў, што ў гэтым скліканьні пабыў у парлямэнце і выйшаў у гэты час на пэнсію. Вось тады яму па поўнай праграме — калі ёсьць дзяржслужба. А няма — дык і няма. У кожнага свой выпадак».
Былыя дэпутаты — цяперашнія пэнсіянэры — не падпадаюць пад звычайнае пенсійнае заканадаўства Беларусі. Згодна з адмысловымі інструкцыямі, іх пэнсія складае 70% заробку дзейнага дэпутата. Як толькі падвышаецца заробак — аўтаматычна павялічваецца і пэнсія. Адпаведна, калі заробак насамрэч прывязаны да 1000 даляраў, то пэнсія ў эквіваленце складае блізу 700 даляраў.
З прычыны немалых па беларускіх мерках матэрыяльных стымулаў ахвотных трапіць у лік парлямэнтароў дастаткова. Сярод тых, каго ўлады не без дапамогі адміністрацыйнага рэсурсу прывялі ў Палату прадстаўнікоў 5 скліканьня, амаль чатыры дзясяткі чыноўнікаў і «моцных» гаспадарнікаў, зь дзясятак сілавікоў, а таксама прэзыдэнцкія дарадцы, судзьдзі, пракуроры, прафсаюзныя і ідэалягічныя работнікі. Многія зь іх дасягнуць пэнсійнага ўзросту якраз падчас выкананьня дэпутацкіх абавязкаў.
Дэпутат Палаты прадстаўнікоў 4 скліканьня Пётар Южык апошнія гады выконваў функцыі намесьніка старшыні камісіі па ахове здароўя, фізычнай культуры, справах сям’і і моладзі. Абраньніка па Полацкай гарадзкой выбарчай акрузе № 28 я засьпеў якраз па дарозе на малую радзіму — у Залесьсе на Смаргоншчыне, дзе сёньня адзначаецца дзень нараджэньня славутага прадстаўніка гэтых мясьцінаў Міхала Клеафаса Агінскага:
«Так, якраз у дарозе. Дарэчы, едзем разам з заслужаным артыстам Беларусі, прафэсарам, сьпеваком Віктарам Скорабагатавым — на дзень нараджэньня Міхала Клеафаса Агінскага. Трэба адзначыць. У школе будзе сьвяточная імпрэза, зьбяруцца музыкі, дзеці, якія вучацца ў музычнай школе, настаўнікі, грамадзкасьць, інтэлігенцыя. Пабудзем там, сустрэнемся са старымі знаёмымі, кветкі ўскладзем, дрэўцы пасадзім…»
Пётар Южык
Спадар Южык неўзабаве зьбіраецца пераехаць на радзіму канчаткова. Іншыя ягоныя калегі па-рознаму разьвітваюцца з дэпутацкім мандатам. Многія зьвяртаюць увагу на тое, што трымацца асабліва няма за што, бо ранейшыя прывілеі ў бальшыні сваёй скасаваныя. Так, апошняму скліканьню дзеля эканоміі дзяржаўных сродкаў не кампэнсавалася ані дарога ў ведамасныя санаторыі, ані сам адпачынак, хоць раней прадугледжвалася 50-працэнтная зьніжка. Няма магчымасьці ня толькі атрымаць бясплатнае жыльлё ў сталіцы, а нават скарыстаць ільготны крэдыт. Застаўся толькі службовы транспарт, дый то ў абмежаванай колькасьці — для старшыняў камісіяў:«Хто як вырашае, чым займацца. Я, напрыклад, пайду цалкам у адстаўку, ніякіх больш дзяржаўных спраў. Дый мне ўжо гады такія ладныя. Прыеду і буду займацца той справай, па якой мы і сёньня едзем зь Віктарам Іванавічам — разам адзначыць угодкі нашага славутага земляка. Зіму яшчэ перазімую ў сталіцы, а ўжо зь вясны пераеду і буду жыць пастаянна на радзіме. Гэта ўжо вырашана. Буду працаваць на ўчастку, прыводзіць да ладу бацькоўскую хату; трэба абабіць сайдынгам лазьню, хатку, якая ад маці яшчэ стаяла — нізенькая, з маленькімі вакенцамі. Вось будзе занятак на пэнсіі. А больш — нікуды».
Да 1 сьнежня іншагароднія дэпутаты абавязаныя вызваліць службовыя кватэры ў Менску зь відам на Сьвіслач. Суразмоўца зазначае, што фактычна гэта «інтэрнат падвышанай камфортнасьці», дзе жывуць шмат якія чыноўнікі, а ўсе выдаткі на ўтрыманьне жыльля перакладзеныя на часовых жыльцоў:
Дарэмна гавораць, што мы там жыравалі. Відаць, раней, можа, так і было, але мне цяжка нешта казаць
«Гэта службовыя кватэры, мы павінны здаць іх да 1 сьнежня. Вось і ўсё. Потым туды прыедуць новыя дэпутаты, таксама будуць жыць там, як дагэтуль і мы. Кватэры мэбляваныя, так што пра гэта думаць ня трэба. За кватэру плацім, як і ўсе сьмяротныя, таму ніякіх прывілеяў няма. У каго была патрэба — той пабудаваў кватэру на агульных падставах. Бралі крэдыты людзі камэрцыйныя, бо ніякіх ільготаў няма таксама. Таму дарэмна гавораць, што мы там жыравалі. Відаць, раней, можа, так і было, але мне цяжка нешта казаць, бо раней я дэпутатам ня быў. Але цяпер нічога незвычайнага няма, я не хлушу».
Народныя абраньнікі ўпарта хаваюць, якія мелі заробкі падчас працы ў парлямэнце. Ёсьць зьвесткі, што дэпутацкія аклады прывязаныя да 1000 даляраў, але зьверху дабаўляецца амаль такая ж сума ў выглядзе прэміяльных ды іншых матэрыяльных стымулаў. Некаторым, у тым ліку і Пятру Южыку, чатырохгадовы дэпутацкі тэрмін прынёс добры дадатак да пэнсіі:
«Я буду атрымліваць пэнсію, як кажуць, па поўнай праграме. Таму што я маю стаж дзяржаўнай службы ажно 40 гадоў! Такога рэлікта, напэўна, болей ужо няма. У мяне 16 кастрычніка будзе 50 гадоў працоўнага стажу, а ў лістападзе з гэтай паўсотні — 40 гадоў дзяржаўнай службы. Таму будзе ўсё, што і паложана законам аб дзяржслужбе — то бок, добрая пэнсія. А што тычыцца дэпутацкай… Хто трапіў у гэты сьпіс, хто выходзіць на пэнсію (а такіх там колькі — можа, 5–10 чалавек), той атрымае добра. А маладым жа нічога не прадугледжана. Тэрмін паўнамоцтваў скончыўся — усё, ідзі, працуй, як і працаваў раней. Ніякай ні пэнсіі, нічога. Гэта тычыцца толькі тых, хто застаў, што ў гэтым скліканьні пабыў у парлямэнце і выйшаў у гэты час на пэнсію. Вось тады яму па поўнай праграме — калі ёсьць дзяржслужба. А няма — дык і няма. У кожнага свой выпадак».
Былыя дэпутаты — цяперашнія пэнсіянэры — не падпадаюць пад звычайнае пенсійнае заканадаўства Беларусі. Згодна з адмысловымі інструкцыямі, іх пэнсія складае 70% заробку дзейнага дэпутата. Як толькі падвышаецца заробак — аўтаматычна павялічваецца і пэнсія. Адпаведна, калі заробак насамрэч прывязаны да 1000 даляраў, то пэнсія ў эквіваленце складае блізу 700 даляраў.
З прычыны немалых па беларускіх мерках матэрыяльных стымулаў ахвотных трапіць у лік парлямэнтароў дастаткова. Сярод тых, каго ўлады не без дапамогі адміністрацыйнага рэсурсу прывялі ў Палату прадстаўнікоў 5 скліканьня, амаль чатыры дзясяткі чыноўнікаў і «моцных» гаспадарнікаў, зь дзясятак сілавікоў, а таксама прэзыдэнцкія дарадцы, судзьдзі, пракуроры, прафсаюзныя і ідэалягічныя работнікі. Многія зь іх дасягнуць пэнсійнага ўзросту якраз падчас выкананьня дэпутацкіх абавязкаў.