За першыя тры месяцы гэтага году ў 9600 кватэрах жыхароў Беларусі адключаныя сьвятло і вада за няплату камунальных паслуг. Усяго ж няплатнікаў — 175 тысяч сем’яў, якія завінаваціліся дзяржаве 33 мільярды беларускіх рублёў. Спажыўцы камунальных паслуг і адмыслоўцы заяўляюць, што перадумовы неплацяжоў у бальшыні выпадкаў стварае сама дзяржава.
Менскі пэнсіянэр Барыс Зянкевіч да праблемы кватэрных неплацяжоў дачыненьне мае ўскоснае — сыстэмную запазычанасьць маюць ягоныя суседзі ў пад’езьдзе:
«У мяне заўсёды вывешваюць сьпісы маіх суседзяў па пад’езьдзе, якія ня плацяць. Да прыкладу, у чацьвёртай кватэры жывуць п’яніцы. Там і міліцыю выклікалі, і высяляць хацелі, а яны як пілі, так і п’юць, як жылі, так і жывуць. Я думаю, што ні з таго, ні зь сяго чалавек піць ня будзе, а значыць, ёсьць нейкая прычына. А ў душу да чалавека не залезеш — у кожнага свая прычына і ў кожнага свой мэтад выхаду з сытуацыі. А ёсьць людзі, якія хацелі б заплаціць, ды ня могуць: капейкі атрымае ад гэтай дзяржавы, а трэба сям’ю карміць. Таму трэба разьбірацца, бо ёсьць такія моманты, што гэтага чалавека, можа, і пашкадаваць трэба, адтэрміноўку якую даць, а можа, і дапамагчы чым. Але пакуль у нас будзе гэтая сыстэма, пакуль мы будзем у гэтым „Бухэнвальдзе“ жыць, нічога добрага ня будзе».
Дырэктар ЖЭСу № 28 у менскім мікрараёне Чыжоўка Юры Гаршоў з праблемай запазычанасьцяў па квартплаце знаёмы непасрэдна. З асобнымі няплатнікамі змаганьне ідзе цягам гадоў:
«Ёсьць у нас такія прыклады: 4 чалавекі маюць запазычанасьць па 3–4 гады. Ёсьць і іншыя, якія ня плацяць па 6 месяцаў і па году. Злосныя няплатнікі — гэта людзі, якія вядуць асацыяльны лад жыцьця, пераважна жывуць у пакоях з агульнай кухняй, і адносна іх цяжка нават нейкія меры ўзьдзеяньня выкарыстаць. У астатніх выпадках — там розныя сытуацыі. Ёсьць такія, што выехалі на доўгі час і ня здолелі плаціць. Ёсьць прыклады, калі не было чым плаціць — па-рознаму людзі тлумачылі. Цяжка, але змагаемся: папярэджаньні пішам, адключаем электрычнасьць, ваду гарачую і халодную, нават каналізацыю — зараз ёсьць такая тэхнічная магчымасьць, падаем пазовы ў суд. Бывае, што судовы выканаўца прыходзіць апісваць маёмасьць, а там і апісваць няма чаго. Былі такія выпадкі, што перасялялі ў менш камфортнае жыльлё. Менш камфортнае — гэта калі з двухпакаёвай кватэры перасялялі ў аднапакаёвую, з аднапакаёвай — у пакой з агульнай кухняй. Але „на вуліцу“ яшчэ ніхто нікога не высяляў».
Адмыслоўцы заяўляюць, што ў выпадку вымушанай запазычанасьці па камунальных плацяжах людзі мусяць зьвяртацца па грашовую дапамогу ў мясцовыя органы ўлады. Юрыст і праваабаронца Ўладзімер Лабковіч мяркуе, што праблему запазычанасьцяў дзяржава павінна разьвязваць вельмі абачліва:
«Безумоўна, калі падыходзіць зь юрыдычнага гледзішча, то дзяржава мае права спаганяць запазычанасьці з грамадзян, якія не выконваюць сваіх абавязкаў па аплаце камунальных паслуг. Але, зь іншага боку, трэба таксама бачыць тое, што дзяржава, асабліва ў апошнія гады, не выконвае свае сацыяльныя функцыі ў поўным аб’ёме, як яна гэта дэкляравала. І тое, што людзі страчваюць працоўныя месцы, што людзі вельмі пацярпелі падчас мінулагодняй дэвальвацыі, і гэта істотна зьменшыла колькасьць насельніцтва ў краіне, якое адчувае сябе эканамічна стабільна. Але пасьля гэтыя людзі сутыкаюцца зь бяздушнай дзяржавай, якая праз суд спаганяе гэтыя грошы ці забірае жыльлё ўзамен на менш камфортнае. І таму трэба разглядаць кожны выпадак асобна: ці гэта віна чалавека, які ня здолеў забясьпечыць сябе і сваю сям’ю, ці дзяржавы, якая не дала магчымасьці чалавеку самарэалізавацца».
Як паведамляюць урадавыя структуры, камунальныя плацяжы да канца гэтага году павінны ўзрасьці ўдвая.
«У мяне заўсёды вывешваюць сьпісы маіх суседзяў па пад’езьдзе, якія ня плацяць. Да прыкладу, у чацьвёртай кватэры жывуць п’яніцы. Там і міліцыю выклікалі, і высяляць хацелі, а яны як пілі, так і п’юць, як жылі, так і жывуць. Я думаю, што ні з таго, ні зь сяго чалавек піць ня будзе, а значыць, ёсьць нейкая прычына. А ў душу да чалавека не залезеш — у кожнага свая прычына і ў кожнага свой мэтад выхаду з сытуацыі. А ёсьць людзі, якія хацелі б заплаціць, ды ня могуць: капейкі атрымае ад гэтай дзяржавы, а трэба сям’ю карміць. Таму трэба разьбірацца, бо ёсьць такія моманты, што гэтага чалавека, можа, і пашкадаваць трэба, адтэрміноўку якую даць, а можа, і дапамагчы чым. Але пакуль у нас будзе гэтая сыстэма, пакуль мы будзем у гэтым „Бухэнвальдзе“ жыць, нічога добрага ня будзе».
Дырэктар ЖЭСу № 28 у менскім мікрараёне Чыжоўка Юры Гаршоў з праблемай запазычанасьцяў па квартплаце знаёмы непасрэдна. З асобнымі няплатнікамі змаганьне ідзе цягам гадоў:
Бывае, што судовы выканаўца прыходзіць апісваць маёмасьць, а там і апісваць няма чаго.
«Ёсьць у нас такія прыклады: 4 чалавекі маюць запазычанасьць па 3–4 гады. Ёсьць і іншыя, якія ня плацяць па 6 месяцаў і па году. Злосныя няплатнікі — гэта людзі, якія вядуць асацыяльны лад жыцьця, пераважна жывуць у пакоях з агульнай кухняй, і адносна іх цяжка нават нейкія меры ўзьдзеяньня выкарыстаць. У астатніх выпадках — там розныя сытуацыі. Ёсьць такія, што выехалі на доўгі час і ня здолелі плаціць. Ёсьць прыклады, калі не было чым плаціць — па-рознаму людзі тлумачылі. Цяжка, але змагаемся: папярэджаньні пішам, адключаем электрычнасьць, ваду гарачую і халодную, нават каналізацыю — зараз ёсьць такая тэхнічная магчымасьць, падаем пазовы ў суд. Бывае, што судовы выканаўца прыходзіць апісваць маёмасьць, а там і апісваць няма чаго. Былі такія выпадкі, што перасялялі ў менш камфортнае жыльлё. Менш камфортнае — гэта калі з двухпакаёвай кватэры перасялялі ў аднапакаёвую, з аднапакаёвай — у пакой з агульнай кухняй. Але „на вуліцу“ яшчэ ніхто нікога не высяляў».
Адмыслоўцы заяўляюць, што ў выпадку вымушанай запазычанасьці па камунальных плацяжах людзі мусяць зьвяртацца па грашовую дапамогу ў мясцовыя органы ўлады. Юрыст і праваабаронца Ўладзімер Лабковіч мяркуе, што праблему запазычанасьцяў дзяржава павінна разьвязваць вельмі абачліва:
«Безумоўна, калі падыходзіць зь юрыдычнага гледзішча, то дзяржава мае права спаганяць запазычанасьці з грамадзян, якія не выконваюць сваіх абавязкаў па аплаце камунальных паслуг. Але, зь іншага боку, трэба таксама бачыць тое, што дзяржава, асабліва ў апошнія гады, не выконвае свае сацыяльныя функцыі ў поўным аб’ёме, як яна гэта дэкляравала. І тое, што людзі страчваюць працоўныя месцы, што людзі вельмі пацярпелі падчас мінулагодняй дэвальвацыі, і гэта істотна зьменшыла колькасьць насельніцтва ў краіне, якое адчувае сябе эканамічна стабільна. Але пасьля гэтыя людзі сутыкаюцца зь бяздушнай дзяржавай, якая праз суд спаганяе гэтыя грошы ці забірае жыльлё ўзамен на менш камфортнае. І таму трэба разглядаць кожны выпадак асобна: ці гэта віна чалавека, які ня здолеў забясьпечыць сябе і сваю сям’ю, ці дзяржавы, якая не дала магчымасьці чалавеку самарэалізавацца».
Як паведамляюць урадавыя структуры, камунальныя плацяжы да канца гэтага году павінны ўзрасьці ўдвая.