Наваполацак, вуліца Блахіна, 28

Каля паўтара дзесятка яркіх літаратараў, сяброў Саюзу беларускіх пісьменьнікаў і Беларускага ПЭН-цэнтру выйшлі з наваполацкага літаратурнага аб’яднаньня “Крыніцы”. Гэта — Уладзімер Арлоў і Лявон Баршчэўскі, Валянціна Аксак і Сяржук Сокалаў-Воюш, Ірына Жарнасек і Якуб Лапатка, Іна Снарская і Вінцэсь Мудроў… Немалая колькасьць унутраных дысыдэнтаў, як яны самі сябе называлі, для невялікага і касмапалітычнага гораду, якім быў Наваполацак у 1970- 1980-я гады. Маладыя творцы групаваліся пры гарадзкой газэце “Хімік” — не ваяўнічай у сваіх ідэалягічных пазыцыях.

Літаб’яднаньне, якое ўзьнікла яшчэ на пачатку 1970-х, з прыездам у Наваполацак пасьля заканчэньня гістфаку БДУ Ўладзімера Арлова рэзка зьмянілася. “Крыніцы” насамрэч сталі літаратурна-палітычным клюбам. Літаратары і нават мясцовыя мастакі, якія да іх пацягнуліся (прыкладам, Рыта і Сяржук Цімохавы), зразумелі, што замінае свабодзе іхняй творчасьці. І пачалі адваёўваць у горадзе беларускую культурную прастору. Яны агітавалі за адкрыцьцё беларускамоўных клясаў, і першымі ж вучнямі гэтых клясаў сталі сыны Сяргея Сокалава-Воюша і Ўладзімера і Валянціны Арловых. “Крынічане” дамагліся перайменаваньня дзьвюх вуліц у вуліцы імя Янкі Купалы і Якуба Коласа. Маладыя літаратары пайшлі ў працоўныя і вучэбныя ўстановы са сваімі выступамі. Сталі ладзіць экскурсіі па гістарычных мясьцінах Беларусі. Да літаратараў пацягнулася творчая і навуковая інтэлігенцыя гораду. Узьнікла цікавае супрацоўніцтва з адным зь першых у краіне беларускамоўным рок-гуртом “Мясцовы час”.

Дзейнасьць “Крыніцаў” заўважыла ня толькі інтэлігенцыя, — кажа Ўладзімер Арлоў:

“Мы якраз невыпадкова адчулі пільную ўвагу з КДБ. Абсалютна дакладна можна сказаць, што на кожным паседжаньні прысутнічалі інфарматары. Тым болей, што некаторыя потым пакаяліся, прызналіся”.

Агенты КДБ былі вымушаныя ня толькі засядаць, але й чытаць літаратурную старонку “Хіміка”. А там друкаваліся ўжо ня толькі наваполацкія літаратары, але і маладыя пісьменьнікі з Менску, якіх не публікавалі рэспубліканскія выданьні. Прыкладам, у “Хіміку” пабачылі сьвет вершы Адама Глобуса пасьля таго, як была “рассыпаная” ягоная першая кніжка.

Пры канцы 1980-х гадоў шляхі “крынічанаў” пачынаюць разыходзіцца. Уладзімер Арлоў ад’яжджае ў Менск. “Крыніцы” натуральным чынам пачынаюць высыхаць — кажа паэтка Ірына Жарнасек, якая пасьля Арлова яшчэ некалькі гадоў кіравала аб’яднаньнем:

“Проста не было ў той час новых літаратараў, новых цікавых сілаў, якія прыходзілі і прыходзілі б. Так і сканалі „Крыніцы“. Але ж да таго сканала газэта „Хімік“, пры якой існавала аб’яднаньне. „Крыніцы“ — зьява свайго часу”.