Дарагі Дзед Мароз! У мяне ёсьць пяць жаданьняў. Калі можаш, выканай іх.
1) Жадаю, каб усе дзеці зямлі не хварэлі. Або прынамсі мой асабісты дзіцёнак. Лепей за ўсіх не хварэў. Хаця няхай і іншыя дзеці здаровымі будуць — не шкада. І каб ня толькі не хварэлі, а ўвогуле зь імі ніколі нічога не здаралася. Кепскага, натуральна. Добрае няхай здараецца. Песеньку, да прыкладу, новую вывучаць. Падзелку маме зробяць на восьмага сакавіка: выразаны з каляровай чырвонай паперы тульпан расьце на выразаным зь зялёнай паперы лужку. Або няхай трэцяе прызавое месца на раённым конкурсе «Нашыя таленты». Настаўніца на клясным сходзе пахваліць. Усё такое.
І каб родную тоўстую, ускудлачаную маму ў старым халаце любілі, як Мэры Попінс.
2) Жадаю, каб стасункі паміж мужам і жонкай разьвіваліся такім чынам: сьпярша знаёміліся і браліся шлюбам з добрапрыстойнасьці і душэўных уласьцівасьцяў — мяккага характару і дамавітасьці. Па млявай звычцы. Або проста таму, што ім няма куды падзецца. Пасьля зь цягам часу адкрывалася б, што ў жонкі анёльскі голас, залатое зьзяньне вачэй. Зь цягам часу жонка (муж) набывала(-аў) усё болей і болей сэксуальнай прываблівасьці. А пасьля і загадкавасьці. Каб у канцы, калі абаім ужо ў магілу сыходзіць — сужонкі толькі цалаваліся б і за ручку трымаліся. І глядзелі адно на аднаго закаханымі вачыма. І абяцалі быць разам, пакуль сьмерць... І тут жа выконвалі б сваё абяцаньне.
Хіба гэта так цяжка — усё тое самае, толькі ў зваротным парадку.
3) Жадаю, каб людзі сяліліся каля вадаспадаў, сьнежных горных вяршыняў, руінаў Калізэяў і Тадж-Махалаў. І каб месца жыхарства выбіралі ў Яндэксе шчаўчком мышкі. Або падчас сну. Заўтра зранку я разам з сваім домам, офісам, папугаямі і дзецьмі прачнуся на маленькім плято каля горнага ручая. Зьлева від на мора. Справа — на вінаграднікі. Ззаду — пустэльня. Анфас — вадаспад. У пэрспэктыве — вулькан (дзейны). У дворыку — рэшткі грэцкіх калёнаў. На плітцы ў ваннай — наскальныя малюнкі старажытнага чалавека. Арыгіналы.
4) Жадаю, каб паміж небам і зямлёю былі б празрыстыя перагародкі: усе адно на аднаго адтуль сюды і адсюль туды глядзелі б і ўсё адно пра аднаго ведалі б. Нікому ня трэба было б у фрэндстужцы доказы Божага быцьця зьмяшчаць тэкстам у 10 000 знакаў. Пальцам на воблак паказаў, ля скроні пакруціў — усе дзялы. Вось пад такім вакном на гэтай зямлі ўсё-ўсё зьмянілася б — уявіце сабе, як можна будзе рабіць нешта кепскае: напрыклад, пасьянс на кампутары раскладваць, калі на цябе Божая Маці, твой цёзка-сьвяты і анёл-ахоўнік зьверху, прытуліўшыся да шкла, глядзяць. Разглядаюць уважліва і з дакорам. А ты разглядаеш жыцьцё сваіх продкаў, як у Сыкстынскай капліцы, задраўшы голаў, — у фарбах і 3D Max, а не па выцьвілых фотаздымках.
5) Жадаю, каб людзі сыходзілі на той сьвет такім чынам: паміж зямлёй і небам быў бы празрысты ліфт, як у ГЦ «Сталіца» на плошчы Незалежнасьці. Калі чалавеку надакучыла жыць і займаць квадратныя мэтры шматлікіх дамачадцаў, ён ціхамірна вырашыў бы перасяліцца ў іншы сьвет.
Сваякі падумалі-падумалі б, пагаравалі-пагаравалі і вырашылі, што рэзоннае рашэньне. І тады ўсе сваякі зьбіраюць бутэрброды, печыва, ігрушы і мандарыны з агародніннага ларка ды вядуць дружным натоўпам дзядулю на лужок, дзе яго чакае чысьценькі празрысьценькі ліфт на той сьвет. Як Колю-перакаці-поле ў фільме «Воблака-рай» ва Ўладывасток праводзілі: гармонік, сьлёзы, усё цёпла і душэўна. І ніякіх страшных пахаў, ніякіх пакутаў, як надоечы ў таты ў шпіталі пасьля апэрацыі на кішэчнік. Сябе самога і свайго паху і свайго нефункцыянальнага кішэчніку ў прыватнасьці і цела ўвогуле саромеўся і пакутаваў. А ён горды мужчына. І вельмі сорамна гордаму мужчыну ляжаць бездапаможным і прасіць судна. Дык вось. Цёпла і душэўна. Гармонік грае, дзеці плачуць, жонка сьлязу выцірае і насоўкай махае, унукі бесяцца. А ён садзіцца ў ліфт і падымаецца. На хаду пераўтвараючыся ў свой фотаздымак пяцідзясятых: нагавіцы-клёш два метры ў дыямэтры калашына. Кашуля белая, два гузікі расшпіленыя. Цыгарэта ў зубах. І няхай, Дзядуля Мароз, там, на небе, ён стане капітанам пірацкага карабля.
Узгадваю сябе як радкі словаў і рыфмаў, якія ўдаралі балюча і пранікалі ўсярэдзіну. Дзякуючы гэтаму станавілася і ўзыходзіла «я». Першыя словы, якія я запомніла з свайго дзяцінства — гэта «птушка, ляці». Так мы прасілі сінічку, спайманую на летняй вэрандзе дзіцячага садку, вартаўніком якога служыла мая суворая ўкраінская бабуля. Птушка заляцела на вэранду і білася там. Мы зь сястрой паднялі яе, замардаваную трансцэндэнцыяй вольнай прасторы за непераадольнай празрыстасьцю шкла.
Пасадзілі яе на далонь і казалі ёй: «Птушка, ляці!»
А яна не ляцела. Яна дарыла нам імгненьне, якое мы зь сястрой памятаем усё жыцьцё: драўляны частакол, лета, выцягнутая далонь і словы: «птушка, ляці». Яшчэ гэтае лета абазначылася бегам за самалётнай кропкай, які па сьлізкім схіле сьпіральлю вядзе ўніз у неба. Пад гукі магічнай дзіцячай лічылкі: «Самалёт, самалёт, забяры мяне ў палёт, а ў палёце пуста, вырасла капуста».
Пасьля тлустая зямля, абведзеная кругам і раскрэсьленая на часткі. Гэта гульня ў «ножычкі». У круг чарназёму ўтыкаецца нож. Каму першаму кідаць, выбіраем такой лічылкай:
«Выйшаў месяц із тумана,
Выняў ножык із кармана:
— Стану рэзаць, стану біць,
З кім астанесься дружыць?»
І яшчэ летняе:
«Ночка цёмная,
Камарыкі кусаюцца.
Цар з царыцай
На лаўцы разьвітваюцца.
Чорт з табою, жыві з другою.
А я не сабачка бегаць за табою.
Цар зьехаў за мяжу, а царыца ў Петраград.
Цар пасеяў там пшаніцу,
А царыца вінаград.
Вінаграду было шмат,
А пшаніцы — нічога.
Цар зьехаў і заплакаў.
А царыца п’е віно».
Можна толькі здагадвацца, адкуль прыйшлі ў наш савецкі сьвет гэтыя лічылкі. Адгалоскі дарэвалюцыйных часоў?
Іх мэтраномы адлічвалі маё жыцьцё-быцьцё. Радкамі, шыўкамі, рыфмамі пісалі асабістую памяць. І няма ў мяне ніякай бія-графіі. Ёсьць вершаграфія. Таму што ўтропы за лічылкамі ідуць паэты. Еўтушэнка, Ражджэсьцьвенскі, Вазьнясенскі, Ахмадуліна. Цьвятаева і Ахматава дзесяцігодзьдзямі агучвалі быцьцё звыш і апрача пялюшак, замужжа, нараджэньня дзяцей. Гул Арсенія Таркоўскага. І нарэшце праменьчык Мандэльштама:
«Он только тем и луч, он только тем и свет,
Что шорохом могуч и лепетом согрет».
За ім — толькі Дабравесьце. Цудоўная нерыфмаваная ісьціна. У якой я ня тое каб перабываю, але дзіўлюся і слухаю:
Пра Езуса, народжанага ад Бога і Дзевы.
Пра здрадніцтва і сьмерць.
Пра ўваскрасеньне і страшны суд.
Пра Новы Сьвет — Валадарства Нябёснае.
І жыцьцё будучага веку, дзе хвароба, сьмерць і здрада перастануць быць.
А застанецца толькі любоў.
Якую мы ня ведалі і забылі.
Божа мой! Як я чакала гэтую архіскладаную рыфму з архіскладанымі вобразамі. Калі сьвет ня проста расквітае ў прыгажосьці, а пад напорам праўдзівай рэальнасьці пачынае калыхацца і бурыцца. Саша Рэзіна! Я чакала цябе вельмі-вельмі доўга. Напэўна, паўстагодзьдзя нас не наведвала сапраўдная паэзія. А можа, і не паўстагодзьдзя. Срэбраны век калі быў?
«...свет заката уходит — спасибо —
за лампочных яблок сидр, с балконов нам в души влитый, за сито
порванных облачных сот...»
Сьмеласьць дакладнага разьліку на абсалютнае разуменьне. Адвага да чытача. Вера ў любоў і разуменьне насуперак усяму. Насуперак таму, што не чытаюць. І ня слухаюць. Насуперак таму, што наш век ня любіць паэзіі.
Ім патрэбнае слова — рэцэпт імгненнага дзеяньня. Якое выкрывае, абараняе, вылечвае, хай. Слова-доказ, слова-забойца, слова-зьнішчальнік і слова-адвакат. Ім патрэбнае слова-кухарка, слова-прыбіральшчыца, слова-прэзыдэнт. Каб карміла галодных у Афрыцы і шыла дзецям майткі. Заклікала да паўстаньня. Зрынала тыранаў. Слова-дзеяньне, слова-зброя.
Але слова паэзіі бескарыснае, як паветра, як зьмена пораў году. Бо поры году зьмяняюцца ў адначасьсе: выходзіш на вуліцу, а там красавік, вясна. Затрымаесься ў двары — лета прыйшло. А там і бабіна лета павуцінкай прасьлізнула. Доўгі выдых восені. Летаргічная паўза зімы.
Так і паэтычнае слова адкрывае ў кватэры 302-біс нашай душы паралельнае вымярэньне, у якім можна жыць і дыхаць.
«...но если модно, то выжить можно и под беретом, —
показывать, как улыбаются мёртвых портреты
в скафандрах мыльных боленепробиваемых пузырей...»
«кухню ночную холодную раскрутить каруселью, для Бога выдвинуть из-под стола табурет:
Ты обещал мне новое небо и новую землю, а я хотела вина и целительных сигарет
сжать Христа между пальцев, умирающего от пытки на золотой цепочке,
проверяя, дышит еще, или сник
спрячь меня, мой двухкомнатный панцирь, от весны, у которой отбиты на ветках почки
и от зимы, которой не снятся летние сны».
1. Навошта я пішу блог
Пішу блог, каб хорам разам з астатнімі жыхарамі Жывога Журналу прапець пра сябе і пра наш час. Таму што мая маленькая асоба жадае быць пачутай. Пішу — значыць існую.
2. Што я больш за ўсё люблю ў блогах
Калі чалавек свой уласны быт уздымае да ўзроўню высокага быцьця ў слове.
3. Што я больш за ўсё не люблю ў блогах
Калі ўласны быт жужжыць і перашкаджае як самому чалавеку, гэтак і яго фрэндам.
І каб родную тоўстую, ускудлачаную маму ў старым халаце любілі, як Мэры Попінс.
2) Жадаю, каб стасункі паміж мужам і жонкай разьвіваліся такім чынам: сьпярша знаёміліся і браліся шлюбам з добрапрыстойнасьці і душэўных уласьцівасьцяў — мяккага характару і дамавітасьці. Па млявай звычцы. Або проста таму, што ім няма куды падзецца. Пасьля зь цягам часу адкрывалася б, што ў жонкі анёльскі голас, залатое зьзяньне вачэй. Зь цягам часу жонка (муж) набывала(-аў) усё болей і болей сэксуальнай прываблівасьці. А пасьля і загадкавасьці. Каб у канцы, калі абаім ужо ў магілу сыходзіць — сужонкі толькі цалаваліся б і за ручку трымаліся. І глядзелі адно на аднаго закаханымі вачыма. І абяцалі быць разам, пакуль сьмерць... І тут жа выконвалі б сваё абяцаньне.
Хіба гэта так цяжка — усё тое самае, толькі ў зваротным парадку.
3) Жадаю, каб людзі сяліліся каля вадаспадаў, сьнежных горных вяршыняў, руінаў Калізэяў і Тадж-Махалаў. І каб месца жыхарства выбіралі ў Яндэксе шчаўчком мышкі. Або падчас сну. Заўтра зранку я разам з сваім домам, офісам, папугаямі і дзецьмі прачнуся на маленькім плято каля горнага ручая. Зьлева від на мора. Справа — на вінаграднікі. Ззаду — пустэльня. Анфас — вадаспад. У пэрспэктыве — вулькан (дзейны). У дворыку — рэшткі грэцкіх калёнаў. На плітцы ў ваннай — наскальныя малюнкі старажытнага чалавека. Арыгіналы.
4) Жадаю, каб паміж небам і зямлёю былі б празрыстыя перагародкі: усе адно на аднаго адтуль сюды і адсюль туды глядзелі б і ўсё адно пра аднаго ведалі б. Нікому ня трэба было б у фрэндстужцы доказы Божага быцьця зьмяшчаць тэкстам у 10 000 знакаў. Пальцам на воблак паказаў, ля скроні пакруціў — усе дзялы. Вось пад такім вакном на гэтай зямлі ўсё-ўсё зьмянілася б — уявіце сабе, як можна будзе рабіць нешта кепскае: напрыклад, пасьянс на кампутары раскладваць, калі на цябе Божая Маці, твой цёзка-сьвяты і анёл-ахоўнік зьверху, прытуліўшыся да шкла, глядзяць. Разглядаюць уважліва і з дакорам. А ты разглядаеш жыцьцё сваіх продкаў, як у Сыкстынскай капліцы, задраўшы голаў, — у фарбах і 3D Max, а не па выцьвілых фотаздымках.
5) Жадаю, каб людзі сыходзілі на той сьвет такім чынам: паміж зямлёй і небам быў бы празрысты ліфт, як у ГЦ «Сталіца» на плошчы Незалежнасьці. Калі чалавеку надакучыла жыць і займаць квадратныя мэтры шматлікіх дамачадцаў, ён ціхамірна вырашыў бы перасяліцца ў іншы сьвет.
Сваякі падумалі-падумалі б, пагаравалі-пагаравалі і вырашылі, што рэзоннае рашэньне. І тады ўсе сваякі зьбіраюць бутэрброды, печыва, ігрушы і мандарыны з агародніннага ларка ды вядуць дружным натоўпам дзядулю на лужок, дзе яго чакае чысьценькі празрысьценькі ліфт на той сьвет. Як Колю-перакаці-поле ў фільме «Воблака-рай» ва Ўладывасток праводзілі: гармонік, сьлёзы, усё цёпла і душэўна. І ніякіх страшных пахаў, ніякіх пакутаў, як надоечы ў таты ў шпіталі пасьля апэрацыі на кішэчнік. Сябе самога і свайго паху і свайго нефункцыянальнага кішэчніку ў прыватнасьці і цела ўвогуле саромеўся і пакутаваў. А ён горды мужчына. І вельмі сорамна гордаму мужчыну ляжаць бездапаможным і прасіць судна. Дык вось. Цёпла і душэўна. Гармонік грае, дзеці плачуць, жонка сьлязу выцірае і насоўкай махае, унукі бесяцца. А ён садзіцца ў ліфт і падымаецца. На хаду пераўтвараючыся ў свой фотаздымак пяцідзясятых: нагавіцы-клёш два метры ў дыямэтры калашына. Кашуля белая, два гузікі расшпіленыя. Цыгарэта ў зубах. І няхай, Дзядуля Мароз, там, на небе, ён стане капітанам пірацкага карабля.
МІНІ-БІЯ:
Узгадваю сябе як радкі словаў і рыфмаў, якія ўдаралі балюча і пранікалі ўсярэдзіну. Дзякуючы гэтаму станавілася і ўзыходзіла «я». Першыя словы, якія я запомніла з свайго дзяцінства — гэта «птушка, ляці». Так мы прасілі сінічку, спайманую на летняй вэрандзе дзіцячага садку, вартаўніком якога служыла мая суворая ўкраінская бабуля. Птушка заляцела на вэранду і білася там. Мы зь сястрой паднялі яе, замардаваную трансцэндэнцыяй вольнай прасторы за непераадольнай празрыстасьцю шкла.
Пасадзілі яе на далонь і казалі ёй: «Птушка, ляці!»
А яна не ляцела. Яна дарыла нам імгненьне, якое мы зь сястрой памятаем усё жыцьцё: драўляны частакол, лета, выцягнутая далонь і словы: «птушка, ляці». Яшчэ гэтае лета абазначылася бегам за самалётнай кропкай, які па сьлізкім схіле сьпіральлю вядзе ўніз у неба. Пад гукі магічнай дзіцячай лічылкі: «Самалёт, самалёт, забяры мяне ў палёт, а ў палёце пуста, вырасла капуста».
Пасьля тлустая зямля, абведзеная кругам і раскрэсьленая на часткі. Гэта гульня ў «ножычкі». У круг чарназёму ўтыкаецца нож. Каму першаму кідаць, выбіраем такой лічылкай:
«Выйшаў месяц із тумана,
Выняў ножык із кармана:
— Стану рэзаць, стану біць,
З кім астанесься дружыць?»
І яшчэ летняе:
«Ночка цёмная,
Камарыкі кусаюцца.
Цар з царыцай
На лаўцы разьвітваюцца.
Чорт з табою, жыві з другою.
А я не сабачка бегаць за табою.
Цар зьехаў за мяжу, а царыца ў Петраград.
Цар пасеяў там пшаніцу,
А царыца вінаград.
Вінаграду было шмат,
А пшаніцы — нічога.
Цар зьехаў і заплакаў.
А царыца п’е віно».
Можна толькі здагадвацца, адкуль прыйшлі ў наш савецкі сьвет гэтыя лічылкі. Адгалоскі дарэвалюцыйных часоў?
Іх мэтраномы адлічвалі маё жыцьцё-быцьцё. Радкамі, шыўкамі, рыфмамі пісалі асабістую памяць. І няма ў мяне ніякай бія-графіі. Ёсьць вершаграфія. Таму што ўтропы за лічылкамі ідуць паэты. Еўтушэнка, Ражджэсьцьвенскі, Вазьнясенскі, Ахмадуліна. Цьвятаева і Ахматава дзесяцігодзьдзямі агучвалі быцьцё звыш і апрача пялюшак, замужжа, нараджэньня дзяцей. Гул Арсенія Таркоўскага. І нарэшце праменьчык Мандэльштама:
«Он только тем и луч, он только тем и свет,
Что шорохом могуч и лепетом согрет».
За ім — толькі Дабравесьце. Цудоўная нерыфмаваная ісьціна. У якой я ня тое каб перабываю, але дзіўлюся і слухаю:
Пра Езуса, народжанага ад Бога і Дзевы.
Пра здрадніцтва і сьмерць.
Пра ўваскрасеньне і страшны суд.
Пра Новы Сьвет — Валадарства Нябёснае.
І жыцьцё будучага веку, дзе хвароба, сьмерць і здрада перастануць быць.
А застанецца толькі любоў.
Якую мы ня ведалі і забылі.
БЛОГ, ЯКІ Я РАЮ НАВЕДАЦЬ:
Божа мой! Як я чакала гэтую архіскладаную рыфму з архіскладанымі вобразамі. Калі сьвет ня проста расквітае ў прыгажосьці, а пад напорам праўдзівай рэальнасьці пачынае калыхацца і бурыцца. Саша Рэзіна! Я чакала цябе вельмі-вельмі доўга. Напэўна, паўстагодзьдзя нас не наведвала сапраўдная паэзія. А можа, і не паўстагодзьдзя. Срэбраны век калі быў?
«...свет заката уходит — спасибо —
за лампочных яблок сидр, с балконов нам в души влитый, за сито
порванных облачных сот...»
Сьмеласьць дакладнага разьліку на абсалютнае разуменьне. Адвага да чытача. Вера ў любоў і разуменьне насуперак усяму. Насуперак таму, што не чытаюць. І ня слухаюць. Насуперак таму, што наш век ня любіць паэзіі.
Ім патрэбнае слова — рэцэпт імгненнага дзеяньня. Якое выкрывае, абараняе, вылечвае, хай. Слова-доказ, слова-забойца, слова-зьнішчальнік і слова-адвакат. Ім патрэбнае слова-кухарка, слова-прыбіральшчыца, слова-прэзыдэнт. Каб карміла галодных у Афрыцы і шыла дзецям майткі. Заклікала да паўстаньня. Зрынала тыранаў. Слова-дзеяньне, слова-зброя.
Але слова паэзіі бескарыснае, як паветра, як зьмена пораў году. Бо поры году зьмяняюцца ў адначасьсе: выходзіш на вуліцу, а там красавік, вясна. Затрымаесься ў двары — лета прыйшло. А там і бабіна лета павуцінкай прасьлізнула. Доўгі выдых восені. Летаргічная паўза зімы.
Так і паэтычнае слова адкрывае ў кватэры 302-біс нашай душы паралельнае вымярэньне, у якім можна жыць і дыхаць.
«...но если модно, то выжить можно и под беретом, —
показывать, как улыбаются мёртвых портреты
в скафандрах мыльных боленепробиваемых пузырей...»
«кухню ночную холодную раскрутить каруселью, для Бога выдвинуть из-под стола табурет:
Ты обещал мне новое небо и новую землю, а я хотела вина и целительных сигарет
сжать Христа между пальцев, умирающего от пытки на золотой цепочке,
проверяя, дышит еще, или сник
спрячь меня, мой двухкомнатный панцирь, от весны, у которой отбиты на ветках почки
и от зимы, которой не снятся летние сны».
АДКАЗЫ НА ПЫТАНЬНІ:
1. Навошта я пішу блог
Пішу блог, каб хорам разам з астатнімі жыхарамі Жывога Журналу прапець пра сябе і пра наш час. Таму што мая маленькая асоба жадае быць пачутай. Пішу — значыць існую.
2. Што я больш за ўсё люблю ў блогах
Калі чалавек свой уласны быт уздымае да ўзроўню высокага быцьця ў слове.
3. Што я больш за ўсё не люблю ў блогах
Калі ўласны быт жужжыць і перашкаджае як самому чалавеку, гэтак і яго фрэндам.