Інстытут гісторыі Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі гэтымі днямі адзначае 80-годзьдзе. З нагоды юбілею ў галоўнай навуковай установе краіны распачалася міжнародная канфэрэнцыя “Гістарычная навука на пераломе эпох: выклік часу”. Ужо падчас урачыстых віншаваньняў была закранутая тэма аб’ектыўнасьці ацэнкі мінуўшчыны з гледжаньня гістарычнай навукі сёньняшняга дня.
Чыноўнікі найвышэйшых дзяржаўных устаноў краіны і міністэрстваў, якія прыйшлі віншаваць юбіляраў, у пераважнай бальшыні прамаўлялі па-беларуску. Адна зь нямногіх на расейскай мове выступіла намесьніца міністра адукацыі Тацьцяна Кавалёва. Яна і заявіла пра, нібыта, “перапісваньне гісторыі апошняй вайны на карысьць інтарэсаў пэўных груп”. Наколькі аб’ектыўна сучасная навука падае гісторыю савецка-нямецкай вайны, чаму ў Беларусі наноў папулярызуецца асоба Сталіна цікаўлюся ў дырэктара інстытута гісторыі Аляксандра Кавалені:
Ва ўсе часы людзі жаніліся, абдымаліся, мілаваліся, у тым ліку падчас вайны.
Загадчык катэдры гістарычных дысцыплін Магілёўскага дзяржунівэрсытэту Ігар Марзалюк мяркуе, што на аб’ектыўнасьць і эфэктыўнасьць навуковых дасьледаваньняў істотна уплывае палітыка ўлады, якая зьяўляецца кіроўнай на пэўным гістарычным адрэзку часу:
Дзяржаўная палітыка заўсёды уплывае.
Гістарычная навука ў Беларусі за 80 гадоў перажыла многія складаныя пэрыяды, у тым ліку, рэпрэсіі супраць навукоўцаў у 1930-я гады, забароны і цэнзуру савецкага часу; несвабода навуковай думкі трывае і па сёньня. Гэта і ёсьць адной з прычынаў, чаму беларуская гістарычная навука не рэалізоўвае творчы патэнцыял навукоўцаў і, адпаведна, належным чынам не разьвіваецца, мяркуе навуковец-архэоляг Мікола Крывальцэвіч:
“Любая навука, у тым ліку гістарычная, можа эфэктыўна разьвівацца, калі ёсьць шырокае поле для навуковых дыскусій, адкрытасьць
Мы яшчэ ня вольныя людзі.