Шыльда свабоды
Менск вуліца Казлова, 3, Палац мастацтва
Менск вуліца Казлова, 3, Палац мастацтва
З 1991 году ў Палацы мастацтваў ладзіла свае выставы суполка “Пагоня” — адна з найбольш пасьлядоўных у адстойваньні сродкамі мастацтва нацыянальных і дэмакратычных каштоўнасьцяў творчая арганізацыя Беларусі.
На хакейным полі ля змрочнай крамлёўскай сьцяны, падпёртай драбінамі, прыснуў на аздобленай зялёна-чырвонымі палосамі клюшцы нейкі чалавек з тулавам-агурком, у якое ўвагнаныя вілы. І ў дадатак верш:
“Ляжу ля Крамлёўскай сьцяны, халадзею.
Улезьці наверх я ўжо страціў надзею.
Каму я тут лішні, урэдзен і гадак?
Адольф, памажы мне навесьці парадак!
Карціна “Звычайны натурморт” старшыні суполкі мастакоў “Пагоня” Аляксея Марачкіна была зьнятая з выставы, прымеркаванай да Дня волі ў 2002 годзе.
У суполку “Пагоня” ў 1991 годзе аб’ядналіся беларускія мастакі, якія ня толькі малявалі, але і гаварылі па-беларуску. Сваю першую сумесную выставу наладзілі да Дня волі 25 сакавіка. Авангард і традыцыю, публіцыстыку і партрэт, скульптуру і графіку злучала ідэя беларускай свабоды і незалежнасьці.
Штогод да прыходу да ўлады Лукашэнкі выстава зьбірала ўвесь палітычны і культурны бамонд сталіцы. Пазьней у Палац мастацтваў вярнулася цэнзура. Раптам зьнікне нейкі твор, а іншы арыштуюць ці ўвогуле зьнішчаць. Пра адзін з такіх выпадкаў расказвае кіраўнік “Пагоні” Аляксей Марачкін:
“У Палацы мастацтва была вялікая, як вышка, лесьвіца, з дапамогай якой рабочыя вешалі карціны. І неяк, калі мы ладзілі выставу суполкі “Пагоня” да 25 сакавіка, у мяне нарадзілася ідэя: “Хлопцы, зірніце на гэту лесьвіцу. Калі наверсе яе зрабіць будку, дык яна дакладна будзе выглядаць, як турэмны наглядны пункт”. І мы зрабілі будку, павесілі рупары, а самае галоўнае аздобілі яе лёзунгамі кіраўніка краіны, адзін зь якіх і даў назоў інсталяцыі — “Я же вас по-хорошему предупреждал!” Гэтая інсталяцыя знаходзілася на выставе дні два, ці тры. І раптам гэтую бедную лесьвіцу выкінулі на панадворак, парэзалі, зьнішчылі”.
Здымалі з экспазыцыяў ня толькі сатырычныя інсталяцыі, але таксама сюжэтныя карціны, партрэты беларускіх патрыётаў. А пасьля 1998 году пачаліся забароны выставы ўвогуле.
Але “Пагоня” не спынілася: выставы адбываліся у Доме літаратара, Чырвоным касьцёле, сядзібе БНФ, яны вандравалі па краіне і па замежжы. “Пагоня” аздабляла шматлікія мітынгі, сходы, імпрэзы, “Чарнобыльскія шляхі”, “Дзяды”, “Маршы свабоды”. Сябры суполкі разьвіваюць новы цікавы жанр “мітынг—арт” — мастацтва грамадзкіх акцыяў.
“Пагоня” не спыняецца.