Менскі мотавелазавод у крытычным становішчы. Аўстрыйскі інвэстар не спраўляецца зь фінансавымі абавязкамі перад беларускім урадам, у выніку чаго завод завінаваціўся перад бюджэтам на вялізныя сумы. За хранічныя няплаты на прадпрыемства абмежаваная падача электраэнэргіі, а больш за тысячу супрацоўнікаў пераведзеныя на 2/3 заробку, бо заняць іх няма чым.
За апошні год на “Мотавела” зьмяніліся блізу дзясятка дырэктараў. Аднак тасаваньне кадраў не дае практычна ніякага плёну. Чарговы кіраўнік Казімір Мароз скардзіцца: прыцягнуты дзяржавай інвэстар — аўстрыйская кампанія “ATEC Holding Gmbh”, якой таксама належаць шклозаводы ў Ялізаве і Лідзе — фактычна кінула калектыў на самавыжываньне:
Якія там абавязкі, які тэрмін пагашэньня — да нас такая інфармацыя не даходзіць
Між тым да адміністрацыі заводу спраўна даходзяць рахункі на аплату карыстаньня энэрганосьбітамі. Але калі няма абаротных сродкаў, то і плаціць няма чым. У выніку, як кажа спадар Мароз, энэргетыкі адключылі рубільнік:
“Абмежаваньні электраэнэргіі да ўзроўню так званай аварыйнай броні…”
Карэспандэнт: “То бок нейкімі порцыямі электрычнасьць усё ж падаецца?”
Цэнтар гораду, усіх толькі нерухомасьць цікавіць. А роварамі, кажуць, гандлюйце, хлопцы, самі. Вось такая абстаноўка
Карэспандэнт: “Аддалі б энэргетыкам даўгі роварамі, то бок, па бартэры…”
“Дык ня хочуць яны. Толькі маёмасьцю, зямлёй, будынкамі, збудаваньнямі згодныя. Цэнтар гораду, усіх толькі нерухомасьць цікавіць. А роварамі, кажуць, гандлюйце, хлопцы, самі. Вось такая абстаноўка”.
Ад пачатку году з канвэера “Мотавела” сышло ўсяго паўтысячы матацыклаў. Вэлясыпэдаў вырабляецца больш — блізу 2 тысяч штомесяц. Пры такой міні-загружанасьці трымаць шматтысячны калектыў папросту не выпадае. Як кажа інжынэр-канструктар з 50-гадовым стажам працы Барыс Фердман, лепшыя кадры сыходзяць самі, астатнія задавальняюцца 2/3 заробку:
Ня вучаць у ВНУ, як рабіць матацыклы і ровары. Лічыцца, што гэта настолькі проста, што няма чаму і вучыць. Але расейская абаронная прамысловасьць так і не змагла зрабіць элемэнтарны ровар
Ды няма там ніякага інвэстара. Хто такі інвэстар? Гэта перадусім той, хто ўкладае грошы ў пэрспэктыву, атрымліваючы ў будучым добры вынік, добры ці прынамсі нармальны завод. Вось гэта інвэстар
“Ды няма там ніякага інвэстара. Хто такі інвэстар? Гэта перадусім той, хто ўкладае грошы ў пэрспэктыву, атрымліваючы ў будучым добры вынік, добры ці прынамсі нармальны завод. Вось гэта інвэстар. А тыя, хто зараз заводам займаюцца, дык ня ведаю, хто яны. Па-мойму, на заводзе ўжо не засталося ніводнага спэцыяліста, у прыватнасьці тэхнароў — дык дакладна”.
Спадар Устымчук згадвае, што яшчэ ў 1990-х “Мотавела” лічылася адным з самых пэрспэктыўных прадпрыемстваў Беларусі — увесь сьвет паступова перасядаў на ровары, і рынак патэнцыйнай прысутнасьці падаваўся бязьмежным. Але скарыстаць момант ніхто так і ня здолеў:
“Пры тым стаўленьні, якое было да мяне пасьля сыходу, я перастаў асабліва сачыць, бо ведаў, што завод разваліцца канчаткова. Цікаўлюся, але ў дзейнасьць ня ўмешваюся... Пры мне было 7 тысяч працоўных. Ня буду гадаць, колькі цяпер засталося і хто працуе, але я бачыў прадукцыю: яна нічым не адрозьніваецца ад той, што была 10—12 гадоў таму, калі я працаваў. Ніякага прагрэсу! Таму ўсе заявы наконт абнаўленьня проста несур’ёзныя”.
На думку некаторых экспэртаў, “Мотавела” могуць штучна падводзіць да банкруцтва з далейшай ліквідацыяй прадпрыемства. Вольныя 27 гектараў зямлі ў цэнтры гораду больш прывабныя для інвэстараў, чым пэрспэктыва аднаўленьня стратнай вытворчасьці.