Выдавецтва “Кнігазбор” выдала кнігу выбраных твораў Віктара Вальтара. Гэтае імя — з пакаленьня і лёсу Максіма Багдановіча. Першая кніга пісьменьніка, невядомага шырокай публіцы амаль стагодзьдзе, выйшла дзякуючы намаганьням краязнаўцы Міхася Казлоўскага і паэта Сяргея Панізьніка.
З фатаздымка на нас глядзіць шляхетна апрануты малады чалавек. Тонкія рысы твару і самазаглыблены позірк выдаюць натуру адораную і неардынарную.
Народжаны ў 1902 годзе ў Дзьвінску (цяпер горад Даўгаўпілс у Латвіі), Віктар Вальтар там скончыў пачатковую вучэльню і беларускія настаўніцкія курсы, пасьля чаго паехаў вучыцца ў Праскі тэхнічны ўнівэрсытэт. Атрымаць дыплём якога, аднак, не дала хвароба. Вярнуўшыся ў 1926 годзе на радзіму, працаваў у беларускіх школах і шмат пісаў. Але ў 1931 годзе сухоты абарвалі ягоны жыцьцёвы і творчы лёс.
Параскіданыя па розных тагачасных беларускіх пэрыёдыках ягоныя творы доўгі час заставаліся невядомыя сучаснаму чытачу. З пачаткам перабудовы штосьці пачало зьяўляцца ў беларускіх газэтах і часопісах, але спатрэбілася амаль дваццаць гадоў, каб спадчына невядомага пісьменьніка нарэшце выйшла асобнай кнігай. Гаворыць яе ўкладальнік, краязнаўца Міхась Казлоўскі:
“Мяне зацікавіла гэтае прозьвішча, калі ў „Голасе Радзімы“ быў надрукаваны газэтны варыянт ягонага раману „Роджаныя пад Сатурнам“, які зрабіў Сяргей Сьцяпанавіч Панізьнік. Мяне ўразіла і зьдзівіла гэтая публікацыя. Гэта сапраўдная проза, і мяне доўгі час зьдзіўляла, чаму гэты твор не выходзіць асобным выданьнем”.
Спадар Казлоўскі заняўся пошукамі іншых твораў пісьменьніка зь Дзьвінску і зьвестак пра ягонае жыцьцё. Вынікам стала выданьне першае кнігі Віктара Вальтара. У ёй на дзьвюхстах шасьцідзесяці старонках зьмешчаныя, апрача згаданага раману, вершы, пераклады, нарысы і публіцыстычныя артыкулы. Але складальнік тома ўпэўнены, што яму ўдалося выявіць далёка ня ўсю спадчыну пісьменьніка.
“Калі ў 1932 годзе, ужо пасьля сьмерці Вальтара, выйшаў у Рызе невялічкі зборнічак, больш правільна назваць яго адным апавяданьнем — „Лесьнікова сена“, — там прадмова была Кастуся Езавітава. І ў ёй ён напісаў, што самая вялікая колькасьць твораў Вальтара застаецца ў рукапісах. І яны да гэтага часу яшчэ не былі нідзе надрукаваныя. Вось мяне лёс гэтых рукапісаў вельмі хвалюе. Напэўна, яны ўсе загінулі”.
Але спадар Казлоўскі ня траціць надзеі нешта з творчай спадчыны дзьвінскага пісьменьніка яшчэ знайсьці.
“У нас не захаваліся найбольш важныя крыніцы інфармацыі пра яго творы — гэта часопіс „Беларуская школа ў Латвіі“, поўны камплект яго не захаваўся, і не захаваўся поўны камплект „Голасу беларуса“, газэты, каторая выходзіла ў Рызе. Вось там, можа, яшчэ нейкія творы можна знайсьці”.
Але паехаць працаваць у архівах Латвіі краязнаўца Міхась Казлоўскі ня мае мажлівасьці. Надзея на тое, што адгукнуцца зацікаўленыя ў лёсе твораў беларускага пісьменьніка з Прыдзьвіньня ягоныя землякі.
З фатаздымка на нас глядзіць шляхетна апрануты малады чалавек. Тонкія рысы твару і самазаглыблены позірк выдаюць натуру адораную і неардынарную.
Народжаны ў 1902 годзе ў Дзьвінску (цяпер горад Даўгаўпілс у Латвіі), Віктар Вальтар там скончыў пачатковую вучэльню і беларускія настаўніцкія курсы, пасьля чаго паехаў вучыцца ў Праскі тэхнічны ўнівэрсытэт. Атрымаць дыплём якога, аднак, не дала хвароба. Вярнуўшыся ў 1926 годзе на радзіму, працаваў у беларускіх школах і шмат пісаў. Але ў 1931 годзе сухоты абарвалі ягоны жыцьцёвы і творчы лёс.
Параскіданыя па розных тагачасных беларускіх пэрыёдыках ягоныя творы доўгі час заставаліся невядомыя сучаснаму чытачу. З пачаткам перабудовы штосьці пачало зьяўляцца ў беларускіх газэтах і часопісах, але спатрэбілася амаль дваццаць гадоў, каб спадчына невядомага пісьменьніка нарэшце выйшла асобнай кнігай.
Спатрэбілася амаль дваццаць гадоў, каб спадчына невядомага пісьменьніка нарэшце выйшла асобнай кнігай.
“Мяне зацікавіла гэтае прозьвішча, калі ў „Голасе Радзімы“ быў надрукаваны газэтны варыянт ягонага раману „Роджаныя пад Сатурнам“, які зрабіў Сяргей Сьцяпанавіч Панізьнік. Мяне ўразіла і зьдзівіла гэтая публікацыя. Гэта сапраўдная проза, і мяне доўгі час зьдзіўляла, чаму гэты твор не выходзіць асобным выданьнем”.
Спадар Казлоўскі заняўся пошукамі іншых твораў пісьменьніка зь Дзьвінску і зьвестак пра ягонае жыцьцё. Вынікам стала выданьне першае кнігі Віктара Вальтара. У ёй на дзьвюхстах шасьцідзесяці старонках зьмешчаныя, апрача згаданага раману, вершы, пераклады, нарысы і публіцыстычныя артыкулы. Але складальнік тома ўпэўнены, што яму ўдалося выявіць далёка ня ўсю спадчыну пісьменьніка.
“Калі ў 1932 годзе, ужо пасьля сьмерці Вальтара, выйшаў у Рызе невялічкі зборнічак, больш правільна назваць яго адным апавяданьнем — „Лесьнікова сена“, — там прадмова была Кастуся Езавітава. І ў ёй ён напісаў, што самая вялікая колькасьць твораў Вальтара застаецца ў рукапісах. І яны да гэтага часу яшчэ не былі нідзе надрукаваныя. Вось мяне лёс гэтых рукапісаў вельмі хвалюе. Напэўна, яны ўсе загінулі”.
Але спадар Казлоўскі ня траціць надзеі нешта з творчай спадчыны дзьвінскага пісьменьніка яшчэ знайсьці.
“У нас не захаваліся найбольш важныя крыніцы інфармацыі пра яго творы — гэта часопіс „Беларуская школа ў Латвіі“, поўны камплект яго не захаваўся, і не захаваўся поўны камплект „Голасу беларуса“, газэты, каторая выходзіла ў Рызе. Вось там, можа, яшчэ нейкія творы можна знайсьці”.
Але паехаць працаваць у архівах Латвіі краязнаўца Міхась Казлоўскі ня мае мажлівасьці. Надзея на тое, што адгукнуцца зацікаўленыя ў лёсе твораў беларускага пісьменьніка з Прыдзьвіньня ягоныя землякі.