Госьць “Начной Свабоды” – палітоляг Андрэй Фёдараў.
Соўсь: Прэзыдэнт Расеі Дзьмітры Мядзьведзеў падпісаў указы аб прызнаньні незалежнасьці Паўднёвай Асэтыі і Абхазіі насуперак заклікам лідэраў заходніх краінаў і ЗША На думку Масквы, незалежнасьць Паўднёвай Асэтыі і Абхазіі павінен прызнаць і Менск. Беларускае МЗС пакуль захоўвае маўчаньне ў гэтым пытаньні. Спадар Андрэй, як на Вашую думку, ці прызнае Беларусь усьлед за Расеяй незалежнасьць Паўднёвай Асэтыі і Абхазіі? Ці будзе сябе паводзіць у гэтым пытаньні як блізкі хаўрусьнік Расеі? З улікам таго, што Беларусь зараз імкнецца палепшыць свае стасункі з Захадам – пра што сьведчыць сёньняшняя заява Эўразьвязу? І якія плюсы і мінусы яна можа атрымаць у такім выпадку?
Фёдараў: Тое, што з боку Масквы будзе адбывацца моцны ціск у гэтым кірунку – у мяне няма ніякіх сумневаў. Спадзяюся, што беларускае кіраўніцтва нейкім чынам вытрымае, хоць, безумоўна, гэта будзе вельмі цяжка, улічваючы эканамічную залежнасьць ад Расеі. Тым ня менш, я спадзяюся, што ёсьць пэўныя развагі і ў афіцыйнага Менску, якія дазволяць яму не пайсьці на гэты крок.
Што тычыцца плюсаў і мінусаў, то з плюсаў можна разьлічваць на пэўныя паблажкі з боку Масквы ў эканамічным сэнсе, бадай, гэта адзінае, хоць магу пагадзіцца, што гэта вельмі істотна. Што да мінусаў, дык баюся, што тая пазыцыя Захаду, якую ён займае ў адносінах да Абхазіі і Паўдзённай Асэтыі, вельмі нэгатыўная, і яна будзе перанесеная на ўсіх, хто далучыцца да Масквы. Гэта, безумоўна, можа адбіцца на нашых адносінах, а гэта будзе вельмі шкада, тым больш зараз мы бачым пэўнае пацяпленьне гэтых адносінаў, ва ўсялякім разе, мы бачым спробы аднаго і другога боку пайсьці насустрач адзін аднаму.
Соўсь: Міністар замежных справаў Швэцыі Карл Більт назваў рашэньне Масквы "намераным парушэньнем міжнароднага права". Скажыце, калі ласка, а якая працэдура прадугледжаная міжнародным правам на такі выпадак?
Фёдараў: У 1933 годзе ў Мантэвідэа была прынятая канвэнцыя аб правах і абавязках дзяржаваў, якая вызначыла крытэры міжнароднага прызнаньня. Дзеля гэтага дзяржава павінна мець сталае насельніцтва, вызначаную тэрыторыю, урад і магчымасьць ажыцьцяўляць зьнешнія зносіны.
Паўднёвая Асэтыя, можна сказаць, мела вызначаную тэрыторыю ў складзе Грузіі, аднак яе насельніцтва знаходзілася ў пастаянным перамяшчэньні з поўначы на поўдзень і назад, таму ня можа лічыцца пастаянным. Урад гэтай вобласьці быў абраны недэмакратычна, гэта агульнапрызнана, і гэты ўрад не падтрымліваў дыпляматычных зносінаў ні з кім акрамя Расеі, то бок фактычна зьяўляўся расейскай марыянэткай. Як бачыце, значная частка ўмоваў ня выкананая, таму казаць аб міжнародных прававых нормах гэтага прызнаньня не даводзіцца.
Соўсь: Пасьля абвяшчэньня незалежнасьці Косава многія аналітыкі прадказвалі, што прызнаньне Захадам незалежнасьці Косава разьвяжа Маскве рукі адносна гэтак званых “замарожаных канфліктаў” на былой савецкай тэрыторыі. І гэтыя прагнозы спраўдзіліся. Як на Вашую думку, хто будзе наступным пасьля Паўднёвай Асэтыі і Абхазіі?
Фёдараў: На постсавецкай прасторы ёсьць яшчэ два такіх утварэньні – гэта Прыднястоўе, якое зьяўляецца фармальна часткай Малдовы, і Нагорны Карабах, які фармальна лічыцца незалежным, але на самой справе – гэта армянская тэрыторыя. Больш таго, і гэта мала хто ведае – больш за 20 адсоткаў тэрыторыі самога Азэрбайджану захоплена армянскімі войскамі, гэта калідор, які злучае Армэнію з Нагорным Карабахам.
Ня думаю, што нехта зь іх пойдзе на такі крок, тым больш што якраз учора, калі дзяржаўная Дума прымала рашэньне аб незалежнасьці Паўдзённай Асэтыі і Грузіі, расейскі прэзыдэнт Мядзьведзеў сустрэўся са сваім малдаўскім калегам Вароніным, і яны як быццам вырашылі, што Прыднястроўе мірным шляхам вернецца ў склад Малдовы. Але ў адрозьненьне ад Грузіі Малдова цяпер ніякіх жаданьняў уступіць у НАТО не выказвае, таму Расея ідзе на такія пагадненьні. На дадзены момант я ня бачу пасьлядоўнікаў Абхазіі і Паўдзённай Асэтыі, хоць, безумоўна, напружанасьць захоўваецца, асабліва ў Нагорным Карабаху.
Соўсь: Пасьля сёньняшняй заявы Мядзьведзева расейскія фондавыя індэксы ўпалі на 20 пунктаў. Наколькі істотнымі будуць нэгатыўныя эканамічныя наступствы гэткага кроку Масквы і для Расеі, і для Беларусі?
Фёдараў: На жаль, мне вельмі цяжка адказаць на гэтае пытаньне, бо я не спэцыяліст у эканоміцы, але тое, што ўсе гэтыя падзеі, пачынаючы з вайны паміж, фактычна, Расеяй і Грузіяй, прывялі да вельмі істотнага падзеньня расейскіх фондавых рынкаў, гэта вядома. Яны апусьціліся да самага нізкага ўзроўню за апошнія дзесяць гадоў, з часоў вядомага дэфолту. Мяркую, што ў гэтых абставінах, калі Захад будзе прымаць нейкія меры, у тым ліку эканамічнага кшталту, нічога добрага расейскую эканоміку не чакае, хоць у іх ёсьць вельмі вялікія запасы з-за надзвычай вялікіх коштаў на энэрганосьбіты.
Фёдараў: Тое, што з боку Масквы будзе адбывацца моцны ціск у гэтым кірунку – у мяне няма ніякіх сумневаў. Спадзяюся, што беларускае кіраўніцтва нейкім чынам вытрымае, хоць, безумоўна, гэта будзе вельмі цяжка, улічваючы эканамічную залежнасьць ад Расеі. Тым ня менш, я спадзяюся, што ёсьць пэўныя развагі і ў афіцыйнага Менску, якія дазволяць яму не пайсьці на гэты крок.
Што тычыцца плюсаў і мінусаў, то з плюсаў можна разьлічваць на пэўныя паблажкі з боку Масквы ў эканамічным сэнсе, бадай, гэта адзінае, хоць магу пагадзіцца, што гэта вельмі істотна. Што да мінусаў, дык баюся, што тая пазыцыя Захаду, якую ён займае ў адносінах да Абхазіі і Паўдзённай Асэтыі, вельмі нэгатыўная, і яна будзе перанесеная на ўсіх, хто далучыцца да Масквы. Гэта, безумоўна, можа адбіцца на нашых адносінах, а гэта будзе вельмі шкада, тым больш зараз мы бачым пэўнае пацяпленьне гэтых адносінаў, ва ўсялякім разе, мы бачым спробы аднаго і другога боку пайсьці насустрач адзін аднаму.
Соўсь: Міністар замежных справаў Швэцыі Карл Більт назваў рашэньне Масквы "намераным парушэньнем міжнароднага права". Скажыце, калі ласка, а якая працэдура прадугледжаная міжнародным правам на такі выпадак?
Фёдараў: У 1933 годзе ў Мантэвідэа была прынятая канвэнцыя аб правах і абавязках дзяржаваў, якая вызначыла крытэры міжнароднага прызнаньня. Дзеля гэтага дзяржава павінна мець сталае насельніцтва, вызначаную тэрыторыю, урад і магчымасьць ажыцьцяўляць зьнешнія зносіны.
Паўднёвая Асэтыя, можна сказаць, мела вызначаную тэрыторыю ў складзе Грузіі, аднак яе насельніцтва знаходзілася ў пастаянным перамяшчэньні з поўначы на поўдзень і назад, таму ня можа лічыцца пастаянным. Урад гэтай вобласьці быў абраны недэмакратычна, гэта агульнапрызнана, і гэты ўрад не падтрымліваў дыпляматычных зносінаў ні з кім акрамя Расеі, то бок фактычна зьяўляўся расейскай марыянэткай. Як бачыце, значная частка ўмоваў ня выкананая, таму казаць аб міжнародных прававых нормах гэтага прызнаньня не даводзіцца.
Соўсь: Пасьля абвяшчэньня незалежнасьці Косава многія аналітыкі прадказвалі, што прызнаньне Захадам незалежнасьці Косава разьвяжа Маскве рукі адносна гэтак званых “замарожаных канфліктаў” на былой савецкай тэрыторыі. І гэтыя прагнозы спраўдзіліся. Як на Вашую думку, хто будзе наступным пасьля Паўднёвай Асэтыі і Абхазіі?
Фёдараў: На постсавецкай прасторы ёсьць яшчэ два такіх утварэньні – гэта Прыднястоўе, якое зьяўляецца фармальна часткай Малдовы, і Нагорны Карабах, які фармальна лічыцца незалежным, але на самой справе – гэта армянская тэрыторыя. Больш таго, і гэта мала хто ведае – больш за 20 адсоткаў тэрыторыі самога Азэрбайджану захоплена армянскімі войскамі, гэта калідор, які злучае Армэнію з Нагорным Карабахам.
Ня думаю, што нехта зь іх пойдзе на такі крок, тым больш што якраз учора, калі дзяржаўная Дума прымала рашэньне аб незалежнасьці Паўдзённай Асэтыі і Грузіі, расейскі прэзыдэнт Мядзьведзеў сустрэўся са сваім малдаўскім калегам Вароніным, і яны як быццам вырашылі, што Прыднястроўе мірным шляхам вернецца ў склад Малдовы. Але ў адрозьненьне ад Грузіі Малдова цяпер ніякіх жаданьняў уступіць у НАТО не выказвае, таму Расея ідзе на такія пагадненьні. На дадзены момант я ня бачу пасьлядоўнікаў Абхазіі і Паўдзённай Асэтыі, хоць, безумоўна, напружанасьць захоўваецца, асабліва ў Нагорным Карабаху.
Соўсь: Пасьля сёньняшняй заявы Мядзьведзева расейскія фондавыя індэксы ўпалі на 20 пунктаў. Наколькі істотнымі будуць нэгатыўныя эканамічныя наступствы гэткага кроку Масквы і для Расеі, і для Беларусі?
Фёдараў: На жаль, мне вельмі цяжка адказаць на гэтае пытаньне, бо я не спэцыяліст у эканоміцы, але тое, што ўсе гэтыя падзеі, пачынаючы з вайны паміж, фактычна, Расеяй і Грузіяй, прывялі да вельмі істотнага падзеньня расейскіх фондавых рынкаў, гэта вядома. Яны апусьціліся да самага нізкага ўзроўню за апошнія дзесяць гадоў, з часоў вядомага дэфолту. Мяркую, што ў гэтых абставінах, калі Захад будзе прымаць нейкія меры, у тым ліку эканамічнага кшталту, нічога добрага расейскую эканоміку не чакае, хоць у іх ёсьць вельмі вялікія запасы з-за надзвычай вялікіх коштаў на энэрганосьбіты.