Паводле эўрапейскіх стандартаў, агульная сярэдняя адукацыя разьлічаная на тэрмін ня меншы за 12 гадоў. Гэтаму прынцыпу адпавядае структура сярэдняй адукацыі ва ўсіх краінах Эўразьвязу. Большы за 12 гадоў тэрмін сярэдняй адукацыі – у Нямеччыне, Швэцыі, Чэхіі, Італіі (13 гадоў) і ў Нідэрляндах – 14 гадоў.
У суседніх зь Беларусьсю краінах Эўразьвязу -- 12-гадовае сярэдняе школьнае навучаньне. У Польшчы пачатковую ступень складаюць першыя 8 клясаў, пасьля – вучоба ў гімназіі альбо у ліцэі.
12 гадоў вучацца і ў Літве, дзеці маюць два выходных у тыдзень. Два гады таму Літва адмовілася ад профільнай адукацыі для старшаклясьнікаў – выдаткі не апраўдалі сябе.
Пэдагог з амаль 30-гадовым стажам працы ў Літве, дырэктарка беларускамоўнай сярэдняй школы імя Ф.Скарыны ў Вільні Галіна Сівалава адзначае, што Беларусь мае магчымасьць карыстацца досьведам суседняй Літвы, дзе ўжо паспрабавалі многае з тых адукацыйных рэформаў, якія Беларусь толькі пачынае.
Г. Сівалава заўважае, што пераход на 12-гадовы тэрмін навучаньня ў Літве, практычна, цалкам, апраўдаў сябе і адбыўся бяз праблемаў:
“Мы вельмі хутка перайшлі на 12-гадовае навучаньне. Сьвет цяпер дастаткова мабільны, і хутка гэта робіцца. Гэта ж ня мы першыя пачыналі – бярэцца вопыт, практыка іншых краін. Кожная зьява мае свае плюсы і мінусы, але, пераважна, 12 гадоў навучаньня цалкам сябе апраўдваюць”.
“Вучыцца ў сьвеце будуць усё даўжэй, а працаваць усё меней”
“Справа ў тым, што ў чалавецтва увесь час павялічваецца колькасьць гадоў навучаньня. І я лічу, што гэтая тэндэнцыя будзе працягвацца – вучыцца ў сьвеце будуць усё даўжэй, а працаваць усё меней. Па той простай прычыне, што колькасьць ведаў у чалавецтва расьце. Кажуць, што праз кожныя 15 гадоў колькасьць ведаў і інфармацыі ў сьвеце павялічваецца удвая.
Я сама лічу, і як пэдагог, і як маці, што лепш даць вучням меншую нагрузку – менш урокаў і суботу цалкам вольную, -- і вучыцца 12 гадоў, чым, дзеля таго, каб закончыць школу на год раней, вучыцца па 8 урокаў удзень ды яшчэ, напэўна, і па суботах, і пазбаўляць дзяцей магчымасьці больш часу праводзіць з бацькамі”.
“Калі Беларусь дасьць рады і з такой рэформай, то настаўніку кожнаму трэба помнік пры жыцьці паставіць”
Дырэктарка беларускамоўнай школы ў Літве Г. Сівалава адзначыла, што пераход на 11-гадовы тэрмін навучаньня ў сярэдняй школе ў Беларусі можа дадаць цяжкасьцяў і пэдагогам, і вучням: альбо вырасьце нагрузка альбо дзеці не атрымаюць неабходнага ў сучасным сьвеце аб'ёму ведаў.
“Але, калі ў краіне не хапае грошаў і рабочых рук, то пераход на 11-годку, можа быць апраўданы эканамічна. Але наколькі такі зварот апраўданы цалкам – гэта ж трэба перарабляць праграмы, старыя ж нельга вярнуць – бо зьмяніліся адукацыйныя тэхналёгіі, дзеці зьмяніліся, сьвет зьмяніўся, нельга мэханічна старое вяртаць. Перарабіць трэба будзе падручнікі, перавучваць настаўнікаў, як хутка гэта можна зрабіць, цяжка сказаць, але да 1 верасьня, за адно лета, гэта дакладна немагчыма, – цікава паглядзець, калі ў Беларусі атрымаецца такі экспэрымэнт у рамках адной краіны. Калі Беларусь дасьць рады і з такой рэформай, то настаўніку кожнаму трэба помнік пры жыцьці паставіць”.
12-годка -- у 80 працэнтах краінаў сьвету
80 працэнтаў краінаў сьвету маюць 12-гадовую сярэднюю адукацыю, у іх ліку -- ЗША, Японія, суседнія зь Беларусьсю Расея і Украіна.
Ва Украіне, у рамках агульнаадукацыйнай рэформы, адбываецца пераход з 11-гадовага на 12-гадовы тэрмін сярэдняга навучаньня, каб далучыць краіну да міжнародных адукацыйных стандартаў. 12-гадовая школа складаецца з чатырох гадоў малодшай школы, дзе дзеці пачынаюць вучыцца з 6 гадоў, з 5 гадоў асноўнай школы (5-9 клясы) і з 3 гадоў старэйшай школы. Дзьве першыя ступені ужо пераведзеныя на 12-гадовыя праграмы.