Беларуская мова і мы

Не. Столькі жыхароў (23.4%) сказалі, што яны гавораць дома на беларускай мове. А 66,7% жыхароў — дзьве траціны — заявілі, што добра ёю валодаюць. Беларуская мова родная для 53,2% жыхароў плюс 13,5% ёю валодалі як другой. З 1999 па 2009 год на 20% стала менш тых, хто назваў беларускую мову роднай, але ўсё адно больш за палову. А беларускамоўных школ — 12%, унівэрсытэтаў — 0%. Такой моўнай дыскрымінацыі няма нідзе ў Эўропе.

Не. Насуперак стэрэатыпам, гэта 66,7% жыхароў — дзьве траціны. Беларуская мова родная для 53,2% жыхароў плюс 13,5% ёю валодалі як другой. З 1999 па 2009 год на 20% стала менш тых, хто назваў беларускую мову роднай, але ўсё адно больш за палову. А беларускамоўных школ — 12%, унівэрсытэтаў — 0%. Такой моўнай дыскрымінацыі няма нідзе ў Эўропе.

Так. 66,7% жыхароў — дзьве траціны. Беларуская мова родная для 53,2% жыхароў плюс 13,5% ёю валодалі як другой. З 1999 па 2009 год на 20% стала менш тых, хто назваў беларускую мову роднай, але ўсё адно больш за палову. А беларускамоўных школ — 12%, унівэрсытэтаў — 0%. Такой моўнай дыскрымінацыі няма нідзе ў Эўропе.

Валодалі, але ня добра. Бо разумеюць беларускую мову ў нас практычна ўсе. А 66,7% жыхароў — дзьве траціны — заявілі, што добра ёю валодаюць. Беларуская мова родная для 53,2% жыхароў плюс 13,5% ёю валодалі як другой. З 1999 па 2009 год на 20% стала менш тых, хто назваў беларускую мову роднай, але ўсё адно больш за палову. А беларускамоўных школ — 12%, унівэрсытэтаў — 0%. Такой моўнай дыскрымінацыі няма нідзе ў Эўропе.

БНР абвясьціла дзяржаўнасьць беларускае мовы ўпершыню ў ХХ ст. Але яшчэ Статут ВКЛ (1566) замацаваў старабеларускую мову як афіцыйную дзяржаўную: „А пісар земскі маець па-руску літарамі і словы рускімі ўсі лісты і позвы пісаці а ня іншым языком і словы“. „Руская“ азначае старабеларускую мову, продкі ня блыталі яе з „маскоўскаю“.

Тады прынялі Закон аб мовах і вярнулі беларускай мове дзяржаўнасьць. Значна раней Статут ВКЛ (1566) замацаваў яшчэ старабеларускую мову як афіцыйную дзяржаўную: „А пісар земскі маець па-руску літарамі і словы рускімі ўсі лісты і позвы пісаці а ня іншым языком і словы“. „Руская“ азначае старабеларускую мову, продкі ня блыталі яе з „маскоўскаю“.

Так. Статут ВКЛ (2-е выд.) замацаваў старабеларускую мову як афіцыйную дзяржаўную: „А пісар земскі маець па-руску літарамі і словы рускімі ўсі лісты і позвы пісаці а ня іншым языком і словы“ (разьдзел 4, арт. 1). „Руская“ азначае старабеларускую мову, продкі ня блыталі яе з „маскоўскаю“.

Не. Па-першае, ССРБ зацьвердзіла дзяржаўнасьць чатырох моваў. Па-другое, Статут ВКЛ (1566) замацаваў яшчэ старабеларускую мову як афіцыйную дзяржаўную: „А пісар земскі маець па-руску літарамі і словы рускімі ўсі лісты і позвы пісаці а ня іншым языком і словы“. „Руская“ азначае старабеларускую мову, продкі ня блыталі яе з „маскоўскаю“.

Не. Ніякага гвалту. Беларуская мова вярталася ў розныя дзяржаўныя сфэры паступова, быў час падрыхтаваць кадры. Закон мусіў дзейнічаць поўнасьцю праз 10 гадоў — з 2000 году. Але ў 1995 годзе новая ўлада ўвяла расейскую мову як дзяржаўную. Нясьмелае і павольнае адраджэньне беларускай мовы было гвалтам спынена.

Так. Ніякага гвалту. Закон мусіў дзейнічаць поўнасьцю праз 10 гадоў — з 2000 году. Беларуская мова вярталася ў розныя дзяржаўныя сфэры паступова, быў час падрыхтаваць кадры. Але ў 1995 годзе новая ўлада ўвяла расейскую мову як дзяржаўную. Нясьмелае і павольнае адраджэньне беларускай мовы было гвалтам спынена.

Не. Ніякага гвалту. Беларуская мова вярталася ў розныя дзяржаўныя сфэры паступова, быў час падрыхтаваць кадры. Закон мусіў дзейнічаць поўнасьцю праз 10 гадоў — з 2000 году. Але ў 1995 годзе новая ўлада ўвяла расейскую мову як дзяржаўную. Нясьмелае і павольнае адраджэньне беларускай мовы было гвалтам спынена.

Не. Беларуская мова вярталася ў розныя дзяржаўныя сфэры паступова, быў час падрыхтаваць кадры. Закон мусіў дзейнічаць поўнасьцю праз 10 гадоў — з 2000 году. Але ў 1995 годзе новая ўлада ўвяла расейскую мову як дзяржаўную. Нясьмелае і павольнае адраджэньне беларускай мовы было гвалтам спынена.

Гэта прапагандысцкая страшылка. Да прыватнага жыцьця дзяржаўны статус мовы ня мае дачыненьня. А вось дзяржаўныя службоўцы (і хто па працы кантактуе зь людзьмі) мусяць валодаць дзяржаўнаю моваю „ў аб’ёме, неабходным для выкананьня службовых абавязкаў“, каб грамадзяне, якія жадаюць, рэальна маглі карыстацца беларускай мовай і чуць яе.

Гэта прапагандысцкая страшылка. Да прыватнага жыцьця дзяржаўны статус мовы ня мае дачыненьня. А вось дзяржаўныя службоўцы (і хто па працы кантактуе зь людзьмі) мусяць валодаць дзяржаўнаю моваю „ў аб’ёме, неабходным для выкананьня службовых абавязкаў“, каб грамадзяне, якія жадаюць, рэальна маглі карыстацца беларускай мовай і чуць яе.

Так, дзяржаўныя службоўцы (і хто па працы кантактуе зь людзьмі) мусяць валодаць дзяржаўнаю моваю „ў аб’ёме, неабходным для выкананьня службовых абавязкаў“, каб грамадзяне, якія жадаюць, рэальна маглі карыстацца беларускай мовай і чуць яе. Да прыватнага жыцьця дзяржаўны статус мовы ня мае дачыненьня.

Так думаюць тыя, хто наглядзеўся страшылак прапаганды пра 1990-я. Фармальна ёсьць адміністрацыйны артыкул „Парушэньне заканадаўства аб мовах“, кара — толькі штраф, але за абмежаваньне права карыстацца беларускай мовай па ім нікога не каралі. Калі людзі скардзіліся на такое, то ў лепшым выпадку выносілася папярэджаньне нейкаму чыноўніку.

Так думаюць тыя, хто наглядзеўся страшылак прапаганды пра 1990-я. Фармальна ёсьць адміністрацыйны артыкул „Парушэньне заканадаўства аб мовах“, кара — толькі штраф, але за абмежаваньне права карыстацца беларускай мовай па ім нікога не каралі. Калі людзі скардзіліся на такое, то ў лепшым выпадку выносілася папярэджаньне нейкаму чыноўніку.

Фармальна ёсьць адміністрацыйны артыкул „Парушэньне заканадаўства аб мовах“, кара — штраф ад 4 да 10 б. в., але за абмежаваньне права карыстацца беларускай мовай па ім нікога не каралі. Калі людзі скардзіліся на такое, то ў лепшым выпадку выносілася папярэджаньне нейкаму чыноўніку.

Ёсьць адміністрацыйны артыкул „Парушэньне заканадаўства аб мовах“, кара — штраф, але за абмежаваньне права карыстацца беларускай мовай па ім нікога не каралі. Калі людзі скардзіліся на такое, то ў лепшым выпадку выносілася папярэджаньне нейкаму чыноўніку.

Толькі ў Беларусі дзьве дзяржаўныя мовы, адна зь іх расейская. Гэта ўнікальна для рэгіёну. У іншых толькі адна дзяржаўная мова — свайго народу. Нават у зрусіфікаваных у савецкі час Казахстане і Кіргізстане расейская мова не дзяржаўная, а „афіцыйная“ (грамадзяне маюць права ёю карыстацца ў дзяржаўных органах, але асноўная мова гэтых органаў — свая нацыянальная).

Толькі ў Беларусі дзьве дзяржаўныя мовы, адна зь іх расейская. Гэта ўнікальна для рэгіёну. У іншых толькі адна дзяржаўная мова — свайго народу. Нават у зрусіфікаваных у савецкі час Казахстане і Кіргізстане расейская мова не дзяржаўная, а „афіцыйная“ (грамадзяне маюць права ёю карыстацца ў дзяржаўных органах, але асноўная мова гэтых органаў — свая нацыянальная).

Толькі ў Беларусі дзьве дзяржаўныя мовы, адна зь іх расейская. Гэта ўнікальна для рэгіёну. У іншых толькі адна дзяржаўная мова — свайго народу. Нават у зрусіфікаваных у савецкі час Казахстане і Кіргізстане расейская мова не дзяржаўная, а „афіцыйная“ (грамадзяне маюць права ёю карыстацца ў дзяржаўных органах, але асноўная мова гэтых органаў — свая нацыянальная).

У прынцыпе правільна, але Карнілаў таго ня мог прадбачыць. Расейская імпэрыя прыслала яго кіраваць у краі асьветай, а папраўдзе рабіць беларусаў расейцамі шляхам моўнай русіфікацыі. Ён быў цынічны і шчыры: „Что не доделал русский штык — доделает русская школа“.

Не. Расейская імпэрыя прыслала Карнілава кіраваць у краі асьветай, а папраўдзе рабіць беларусаў расейцамі шляхам моўнай русіфікацыі. Ён быў цынічны і шчыры: „Что не доделал русский штык — доделает русская школа“.

Гэта ісьціна, але надта агульная. Расейская імпэрыя прыслала Карнілава кіраваць у краі асьветай, а папраўдзе рабіць беларусаў расейцамі шляхам моўнай русіфікацыі. Ён быў цынічны і шчыры: „Что не доделал русский штык — доделает русская школа“.

Так. „Что не доделал русский штык — доделает русская школа“. Цынічна і шчыра. Расейская імпэрыя прыслала Карнілава кіраваць у краі асьветай, а папраўдзе рабіць беларусаў расейцамі шляхам моўнай русіфікацыі.

Тут вам міністэрства, а ня прачачная. Папраўдзе (як ні дзіўна) зь пералічанага — толькі ў міліцыі (у інфармацыйным цэнтры РУУС Менгарвыканкаму) самі пытаюць, на якой мове патрэбная даведка, ці цябе судзілі.

Як ні дзіўна, але зь пералічанага — толькі ў міліцыі (канкрэтна — у інфармацыйным цэнтры РУУС Менгарвыканкаму) самі пытаюць, на якой мове патрэбная даведка, ці цябе судзілі.

Не, там берагуць пацыента ад стрэсу. Папраўдзе (як ні дзіўна) зь пералічанага — толькі ў міліцыі (у інфармацыйным цэнтры РУУС Менгарвыканкаму) самі пытаюць, на якой мове патрэбная даведка, ці цябе судзілі.

Ха-ха. „Мяккая беларусізацыя“ даўно скончылася, дый яе і не было. Папраўдзе (як ні дзіўна) зь пералічанага — толькі ў міліцыі (у інфармацыйным цэнтры РУУС Менгарвыканкаму) самі пытаюць, на якой мове патрэбная даведка, ці цябе судзілі.

Нягледзячы на наяўнасьць „союзного государства“ і шматлікіх этнічных беларусаў у Расеі, беларуская мова там ніякага статусу ня мае. Яна (пакуль што) дзяржаўная ў Беларусі, а таксама і мясцовая дапаможная ў 5 гмінах Польшчы.

Можа, ды ня хоча. Яшчэ ў 5 гмінах Польшчы беларуская мова мае статус мясцовай дапаможнай.

Так. Беларуская мова мае статус (пакуль што?) адной зь дзяржаўных у Беларусі і мясцовай дапаможнай у 5 гмінах Падляскага ваяводзтва Польшчы.

Ну, гэтак змрочна было 110 гадоў таму. Цяпер беларуская мова мае статус (не паверыце!) дзяржаўнай у Беларусі і мясцовай дапаможнай у 5 гмінах Польшчы.

Памылка. Усе лідэры БНР займаліся стварэньнем беларускіх школаў яшчэ да яе абвяшчэньня. Беларускіх школаў у Менску было 10. Пры тым, што пару гадоў да таго вучыцца па-беларуску было зусім забаронена.

Так, беларускіх школаў у Менску — зьбяднелым, зьнясіленым ад войнаў — было 10, што нямала. Пару гадоў да таго вучыцца па-беларуску было забаронена. Далі вынік адданая праца беларускіх адраджэнцаў і хуткі рост нацыянальнай сьвядомасьці беларусаў.

Памылка. Усе лідэры БНР займаліся стварэньнем беларускіх школаў яшчэ да яе абвяшчэньня. У Менску беларускіх школаў было 10. Пры тым, што пару гадоў да таго вучыцца па-беларуску было зусім забаронена.

На жаль, не. Але і 10 школаў зусім неблагі паказьнік: пару гадоў перад тым вучыцца па-беларуску было забаронена.

7 легальных і 1 падпольная. Прычым у бальшыню гэтых школаў стаялі чэргі бацькоў: не хапала месцаў. Школаў менш, чым у БНР сто гадоў таму, калі і жыхароў было меней у 20 разоў.

Памылка. У Драздах ня школа, а цэлая акадэмія (чараўнікоў). А беларускіх школаў у сталіцы Беларусі 7 легальных і 1 падпольная.

Перабор! 7 легальных і 1 падпольная. Прычым бальшыню гэтых школаў штурмавалі ўлетку бацькі: не хапала месцаў.

Ха-ха. Папраўдзе 8: 7 легальных і 1 падпольная. Не ў Драздах. Прычым бальшыню гэтых школаў штурмавалі ўлетку бацькі: не хапала месцаў.

Каб жа так. Навукоўцы з UNESCO ведаюць рэальнае становішча. Беларуская мова, паводле іх, знаходзіцца на 1-й зь пяці ступеняў пагрозы (аслабленая, уразьлівая мова).

У 2007 годзе спэцыялісты UNESCO ўпісалі ў „Атляс моваў сьвету ў небясьпецы“ беларускую мову — пакуль на 1-й („белай“) ступені пагрозы зьнікненьня. Але многія вучоныя лічаць, што беларуская мова ўжо апусьцілася на 2-ю ступень. Вынік увядзеньня ў 1995 годзе расейскай мовы як „другой дзяржаўнай“ і антыбеларускай моўнай палітыкі.

Яшчэ не. Беларуская мова, паводле UNESCO, пакуль на 1-й ступені пагрозы зьнікненьня (аслабленая, уразьлівая мова). Але некаторыя навукоўцы лічаць, што паколькі менш за 30% беларускіх дзяцей засвойваюць беларускую мову ў сям’і, яна на 2-й ступені. Вынік увядзеньня ў 1995 годзе расейскай мовы як „другой дзяржаўнай“ і антыбеларускай моўнай палітыкі.

Пакуль што не, але набліжаемся. Беларуская мова, паводле UNESCO, пакуль на 1-й ступені пагрозы зьнікненьня (аслабленая, уразьлівая мова). Вынік увядзеньня ў 1995 годзе расейскай мовы як „другой дзяржаўнай“ і антыбеларускай моўнай палітыкі.

Пакуль што не, але набліжаемся. Беларуская мова, паводле UNESCO, пакуль на 1-й ступені пагрозы зьнікненьня (аслабленая, уразьлівая мова). Вынік увядзеньня ў 1995 годзе расейскай мовы як „другой дзяржаўнай“ і антыбеларускай моўнай палітыкі.

Пакуль што ня зьнікла, але на небясьпечную дарожку ступіла. Беларуская мова, паводле UNESCO, пакуль на 1-й ступені пагрозы зьнікненьня (аслабленая, уразьлівая мова). Вынік увядзеньня ў 1995 годзе расейскай мовы як „другой дзяржаўнай“ і антыбеларускай моўнай палітыкі.