На 130-годзьдзе выбітнага беларускага мовазнаўцы, грамадзкага і палітычнага лідэра Браніслава Тарашкевіча нагадаем, што ён аўтар першай агульнапрызнанай граматыкі беларускае літаратурнае мовы і яе правапісу (тарашкевіцы). Гэты нескладаны тэст — пра тарашкевіцу і крыху пра самога Тарашкевіча.
Cлушна, у канцы 1918 году Браніслаў Тарашкевіч выдаў спачатку Biełaruskuju hramatyku dla škoł беларускай лацінкай, а праз пэўны час — той самы дапаможнік беларускай кірыліцай.
Кірыліцай выходзіла, але не ўпершыню і не тады. У канцы 1918 году Браніслаў Тарашкевіч выдаў спачатку Biełaruskuju hramatyku dla škoł беларускай лацінкай, а праз пэўны час — той самы дапаможнік беларускай кірыліцай.
Ну не. У канцы 1918 году Браніслаў Тарашкевіч выдаў спачатку Biełaruskuju hramatyku dla škoł беларускай лацінкай, а праз пэўны час — той самы дапаможнік беларускай кірыліцай.
Не зусім. У канцы 1918 году Браніслаў Тарашкевіч выдаў спачатку Biełaruskuju hramatyku dla škoł беларускай лацінкай, а праз пэўны час — той самы дапаможнік беларускай кірыліцай.
Не. Нарадзіўся ён у Мацюлішках (у Лаварышкаўскім старостве, паміж Вільняй і сучасным памежным пераходам Катлоўкай). Родная яму беларуская гаворка Віленшчыны ўваходзіць у сярэднебеларускі дыялект — аснову літаратурнае мовы.
Так. Нарадзіўся ён у Мацюлішках (у Лаварышкаўскім старостве, паміж Вільняй і сучасным памежным пераходам Катлоўкай). Родная яму беларуская гаворка Віленшчыны ўваходзіць у сярэднебеларускі дыялект — аснову літаратурнае мовы.
Не. Нарадзіўся ён у Мацюлішках (у Лаварышкаўскім старостве, паміж Вільняй і сучасным памежным пераходам Катлоўкай). Родная яму беларуская гаворка Віленшчыны ўваходзіць у сярэднебеларускі дыялект — аснову літаратурнае мовы.
Не. Нарадзіўся ён у Мацюлішках (у Лаварышкаўскім старостве, паміж Вільняй і сучасным памежным пераходам Катлоўкай). Родная яму беларуская гаворка Віленшчыны ўваходзіць у сярэднебеларускі дыялект — аснову літаратурнае мовы.
Не. Клясычны правапіс. Яго стваралі клясыкі беларускага мовазнаўства, ім пісалі найвялікшыя нашы пісьменьнікі і вучоныя: Янка Купала, Якуб Колас, Усевалад Ігнатоўскі, Максім і Гаўрыла Гарэцкія, Кузьма Чорны, Янка Брыль, Васіль Быкаў...
Клясычны правапіс. Яго стваралі клясыкі беларускага мовазнаўства, ім пісалі найвялікшыя нашы пісьменьнікі і вучоныя: Янка Купала, Якуб Колас, Усевалад Ігнатоўскі, Максім і Гаўрыла Гарэцкія, Кузьма Чорны, Янка Брыль, Васіль Быкаў...
Так, клясычны правапіс. Яго стваралі клясыкі беларускага мовазнаўства, ім пісалі найвялікшыя нашы пісьменьнікі і вучоныя: Янка Купала, Якуб Колас, Усевалад Ігнатоўскі, Максім і Гаўрыла Гарэцкія, Кузьма Чорны, Янка Брыль, Васіль Быкаў...
Не. Клясычны правапіс. Яго стваралі клясыкі беларускага мовазнаўства, ім пісалі найвялікшыя нашы пісьменьнікі і вучоныя: Янка Купала, Якуб Колас, Усевалад Ігнатоўскі, Максім і Гаўрыла Гарэцкія, Кузьма Чорны, Янка Брыль, Васіль Быкаў...
Не. У народнай мове пазычаныя з лацінскай і нямецкай словы зьберагаюць мяккае L: акуляры, лямпа, пляц. Падобна і ў словах плян або дыплём.
Так. У народнай мове пазычаныя з лацінскай і нямецкай словы зьберагаюць мяккае L: акуляры, лямпа, пляц. Падобна і ў словах плян або дыплём.
Не. У народнай мове пазычаныя з лацінскай і нямецкай словы зьберагаюць мяккае L: акуляры, лямпа, пляц. Падобна і ў словах плян або дыплём.
Вядрóм возера ня вы́чарпаць. Е пераходзіць у Я ў першым складзе перад націскам у вымаўленьні і на пісьме, у тым ліку ў часьціцы „не“.
Вядрóм возера ня вы́чарпаць. Е пераходзіць у Я ў першым складзе перад націскам у вымаўленьні і на пісьме, у тым ліку ў часьціцы „не“.
Вядрóм возера ня вы́чарпаць. Е пераходзіць у Я ў першым складзе перад націскам у вымаўленьні і на пісьме, у тым ліку ў часьціцы „не“.
Вядрóм возера ня вы́чарпаць. Е пераходзіць у Я ў першым складзе перад націскам у вымаўленьні і на пісьме, у тым ліку ў часьціцы „не“.
Беларуская мова ўнікае зьбегаў шумных гукаў. Кажам: таварыш — таварыскі матч. Аналягічна пішам як вымаўляем: у Нясьвіжы — Нясьвіскі палац.
Беларуская мова ўнікае зьбегаў шумных гукаў. Кажам: таварыш — таварыскі матч. Аналягічна пішам як вымаўляем: у Нясьвіжы — Нясьвіскі палац.
Беларуская мова ўнікае зьбегаў шумных гукаў. Кажам: таварыш — таварыскі матч. Аналягічна пішам як вымаўляем: у Нясьвіжы — Нясьвіскі палац.
Беларуская мова ўнікае зьбегаў шумных гукаў. Кажам: таварыш — таварыскі матч. Аналягічна пішам як вымаўляем: у Нясьвіжы — Нясьвіскі палац.
Весела, але няслушна. Беларуская мова ўнікае зьбегаў шумных гукаў. Пішам як вымаўляем: Рыга — Рыскі бальзам
Весела, але няслушна. Беларуская мова ўнікае зьбегаў шумных гукаў. Пішам як вымаўляем: Рыга — Рыскі бальзам
Так. Беларуская мова ўнікае зьбегаў шумных гукаў. Пішам як вымаўляем: Рыга — Рыскі бальзам
Весела, але няслушна. Беларуская мова ўнікае зьбегаў шумных гукаў. Пішам як вымаўляем: Рыга — Рыскі бальзам
Зьеў сьмятану і разьюшыўся (відаць, падманулі з тлустасьцю). Перад гукам J зычныя таксама памякчаюцца, у напісаньні лацінкай гэта добра відаць: źjeŭ śmiatanu i raźjušyŭsia.
Зьеў сьмятану і разьюшыўся (відаць, падманулі з тлустасьцю). Перад гукам J зычныя таксама памякчаюцца, у напісаньні лацінкай гэта добра відаць: źjeŭ śmiatanu i raźjušyŭsia.
Зьеў сьмятану і разьюшыўся (відаць, падманулі з тлустасьцю). Перад гукам J зычныя таксама памякчаюцца, у напісаньні лацінкай гэта добра відаць: źjeŭ śmiatanu i raźjušyŭsia.
Тэатар. А таксама Полацак. Але пры скланеньні галосны выпадае: у тэатры, з Полацку.
Тэатар. А таксама Полацак. Але пры скланеньні галосны выпадае: у тэатры, з Полацку.
Тэатар. А таксама Полацак. Але пры скланеньні галосны выпадае: у тэатры, з Полацку.
Тэатар. А таксама Полацак. Але пры скланеньні галосны выпадае: у тэатры, з Полацку.
Няслушна. Страўс ішоў на шоў. У жывой зьвязнай мове пасьля галосных У „скарачаецца“ ўсюды. У тарашкевіцы пішацца як чуецца без выключэньняў: ва Ўкраіне, да Ўсяслава, фраў, шоў, соўс, страўс.
Няслушна. Страўс ішоў на шоў. У жывой зьвязнай мове пасьля галосных У „скарачаецца“ ўсюды. У тарашкевіцы пішацца як чуецца без выключэньняў: ва Ўкраіне, да Ўсяслава, фраў, шоў, соўс, страўс.
Няслушна. Страўс ішоў на шоў. У жывой зьвязнай мове пасьля галосных У „скарачаецца“ ўсюды. У тарашкевіцы пішацца як чуецца без выключэньняў: ва Ўкраіне, да Ўсяслава, фраў, шоў, соўс, страўс.
Слушна. Страўс ішоў на шоў. У жывой зьвязнай мове пасьля галосных У „скарачаецца“ ўсюды. У тарашкевіцы пішацца як чуецца без выключэньняў: ва Ўкраіне, да Ўсяслава, фраў, шоў, соўс, страўс.
Памылка. Бессэнсоўная сэнсацыя. Маем у народнай мове здаўна ўзяты з лацінскай першакорань — сэнс, зь цьвёрдым першым зычным. Таму і сэнсар, і кансэнсус.
Памылка. Бессэнсоўная сэнсацыя. Маем у народнай мове здаўна ўзяты з лацінскай першакорань — сэнс, зь цьвёрдым першым зычным. Таму і сэнсар, і кансэнсус.
Слушна. Бессэнсоўная сэнсацыя. Маем у народнай мове здаўна ўзяты з лацінскай першакорань — сэнс, зь цьвёрдым першым зычным. Таму і сэнсар, і кансэнсус.
Рэформа, якую праводзілі ўжо без рэпрэсаваных беларускіх мовазнаўцаў, наблізіла беларускі правапіс да расейскага, бо адпавядала стратэгіі камуністычнай партыі на „зьліцьцё нацыяў“.
Рэформа, якую праводзілі ўжо без рэпрэсаваных беларускіх мовазнаўцаў, наблізіла беларускі правапіс да расейскага, бо адпавядала стратэгіі камуністычнай партыі на „зьліцьцё нацыяў“.
Рэформа, якую праводзілі ўжо без рэпрэсаваных беларускіх мовазнаўцаў, наблізіла беларускі правапіс да расейскага, бо адпавядала стратэгіі камуністычнай партыі на „зьліцьцё нацыяў“.