Ужо сёньня: Міжнародны жаночы дзень

Дата дня

8 сакавіка 1928 году ў Празе памёр Пётра Крачэўскі (Крэчэўскі), палітык, пісьменьнік, гісторык, старшыня Рады БНР у 1919-1928 гадох.

Трапіўшы ў Прагу, дасьведчаны беларускі падарожнік абавязкова наведае адзін зь яе найбуйнейшых нэкропаляў — Альшанскія могілкі.

Паміж шыхтоў надмагільных помнікаў шматлікім «белым» генэралам і казацкім палкоўнікам, паўзь месца апошняга прыстанку маці Ўладзімера Набокава ўтравелая сьцежка прывядзе да плітаў з надпісамі па-беларуску.

Тут пахаваныя Старшыня Рады БНР Васіль Захарка з жонкаю і геніяльны опэрны тэнар Міхал Забэйда-Суміцкі.

Непадалёку, праваруч ад праваслаўнае царквы пад помнікам з Пагоняю, спачывае прах яшчэ аднаго Старшыні Рады Беларускай Народнай Рэспублікі — Пётры Крачэўскага.

У 1917-м ён, выпускнік Віленскай духоўнай сэмінарыі, потым настаўнік, банкаўскі службовец і вайсковец, бярэ ўдзел у Першым Усебеларускім зьезьдзе й абіраецца сябрам яго выканкаму.

Праз два гады Крачэўскі ўзначаліў Раду БНР, што ў тых палітычных умовах прывяло да непазьбежнай эміграцыі — спачатку ў Літву, а затым у Чэхаславаччыну.

Пётра знаходзіўся ў ліку палітыкаў, якія выступілі супраць пастановаў Бэрлінскай Усебеларускай канфэрэнцыі, дзе Менск быў прызнаны адзіным цэнтрам нацыянальна- дзяржаўнага Адраджэньня Беларусі і дзе прагучаў заклік вяртацца ў савецкую Беларусь.

Пяру Пётры Крачэўскага належаць паэтычныя й драматургічныя творы, але найперш ягоны талент удумлівага гісторыка і літаратара выявіўся ў эсэ й артыкулах, прысьвечаных асобам і падзеям беларускай мінуўшчыны.

У адным зь іх — эсэ «Скарына і незалежнасьць» — Старшыня Рады БНР напісаў словы, сэнс якіх непадуладны часу: «Бяз мовы няма нацыі, без культуры — няма народу і ня можа быць Незалежнасьці, сваёй уласнай дзяржавы».

Уладзімер Арлоў, «Імёны Свабоды», 4-е выданьне, с. 126-127.

Таксама ў гэты дзень

1910 — рашэньнем Сацыялістычнага Інтэрнацыяналу ў Капэнгагене дзень 8 сакавіка абвешчаны Міжнародным Жаночым Днём.

1911 — першае сьвяткаваньне Міжнароднага жаночага дня.

1940 — у Індыі пад кіраўніцтвам Махатмы Гандзі пачалася кампанія грамадзянскага непадпарадкаваньня брытанскім калянізатарам.

1944 — у СССР пачалася масавай дэпартацыі балкарцаў.

1950 — СССР абвясьціў, што мае атамную бомбу.

1965 — у Паўднёвым Віетнаме высадзіліся першыя наземныя войскі ЗША.

У гэты дзень нарадзіліся

1892 —Аляксандр Чарвякоў, дзяржаўны дзеяч БССР, партыйны дзеяч РКП(б) і КП(б)Б (расстраляны ў 1937 годзе).

1910 — Пятро Конюх , сьпявак, дзеяч паваеннай эміграцыі ў ЗША й Канадзе.

1914 — Якаў Зяльдовіч, савецкі фізык, адзін з «бацькоў» савецкіх атамнай і вадароднай бомбаў, тройчы герой сацыялістычнай працы, ураджэнец Менску.

1931 — Сямён Падокшын, беларускі філёзаф і гісторык-мэдыявіст, дасьледчык культуры Адраджэньня і Рэфармацыі.

1954 — Андрэй Саньнікаў, палітык, грамадзкі дзеяч, кандыдат у прэзыдэнты Беларусі на выбарах 2010 году.

ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА:

«Без вырашэньня беларускага пытаньня ў Расеі нічога не атрымаецца», — Саньнікаў пра імпэрскасьць дэмакратаў

1962 — Славамір Адамовіч, беларускі паэт, грамадзкі дзеяч.

У памяці

1844 — Жан Батыст Жуль Бэрнадот, францускі маршал, які стаў каралём Швэцыі і Нарвэгіі пад імем Карл XIV Юхан.

1917 — Фердынанд Цэпэлін, нямецкі авіяканструктар.

1992 — Міхась Ракевіч , удзельнік паваеннага антысавецкага Супраціву 1940-х, вязень ГУЛАГу.

2004 — Міхась Наўмовіч, дзеяч беларускай эміграцыі, старшыня Беларускага Згуртаваньня ў Францыі «Хаўрус» і сябра рады БНР.

2005 — Аслан Масхадаў, прэзыдэнт Чачэнскай рэспублікі Ічкерыя, забіты.