— Наташа, угаварыце мяне купіць гэты замак. Як вы пачынаеце «ачмураць» кліента?

Мы з Натальляй Маковік, спартовай, энэргічнай маладой жанчынай, разглядаем велізарны замак Глубаш, гістарычны будынак 16-га стагодзьдзя непадалёк ад Прагі. Натальля прадае замкі ў Чэхіі. Я — прыкідваюся пакупніком. Натальля вытрымлівае правілы гульні і паводзіць сябе са мной, як з сурʼёзным кліентам.

— Пачынаецца ўсё з гісторыі, таму калі б вы захацелі купіць гэты замак, я б растлумачыла вам усё проста. Уявіце сабе: 1918 год, Чэхаславаччына, новая краіна, для іх першага прэзыдэнта, Томаша Гарыга Масарыка, патрэбная рэзыдэнцыя. Замкаў пад Прагай шмат, у сярэднячэскім краі іх каля 700. Зь іх Томаш Гарыг Масарык выбраў менавіта Глубаш. Па-першае, ад Праскага Граду толькі 45 кілямэтраў. Па-другое, замак на той час лічыўся адным з самых мадэрнова абсталяваных: тут ужо былі электрычнасьць, газ, нават невялікі спа з басэйнам. Акрамя таго, працаваў ліфт і была сучасная кухня, што было немалаважна для Масарыка і ягонай жонкі-амэрыканкі, якая прызвычаілася да пэўнага ўзроўню камфорту. Масарыку таксама падабалася, што ён тут, сярод палёў і лясоў, можа займацца верхавой яздой, бо ён вельмі любіў коней, у яго іх было шмат. Па-трэцяе, вакол замка ўнікальны батанічны сад з калекцыйнымі дрэвамі: каб паглядзець на яго, прыяжджалі дэндролягі з усяго сьвету і нават імпэратар Аўстра-Вугоршчыны. Усё гэта можа неўзабаве належаць і вам.

​​Маё самалюбства, як пакупніка, усьцешанае: я магу стаць уладальніцай колішняй прэзыдэнцкай рэзыдэнцыі. Праўда, тут за савецкім часам былі і казармы, і інтэрнат для рабочых уранавых руднікоў, і палітычная школа — сьляды гэтага будуць адчувацца яшчэ доўга. Пасьля 1989 замак вярнулі нашчадкам апошняга ўладальніка паводле рэстытуцыі, яны выставілі палац на продаж.

Натальля тым часам апэлюе да майго патрыятызму:

— Чаму гэты замак будзе яшчэ цікавы беларусам, украінцам і расейцам — менавіта тут Масарык прыдумаў дабрачынны праект, які атрымаў назоў у Чэхаславаччыне «руская акцыя», але насамрэч гэта была акцыя дапамогі беларусам, украінцам і іншым жыхарам бальшавіцкіх тэрыторыяў, якія ўцякалі ад тэрору. Масарык ня толькі прадставіў ім чэхаславацкае грамадзянства, але яшчэ было вырашана падтрымаць гэтых уцекачоў матэрыяльна, працоўнымі месцамі і грашовай дапамогай.

Усё гэта вельмі цікава, але кошт — звыш мільёна эўра — робіць бяссэнсавай далейшую «апрацоўку» мяне, як кліента. Мы перастаём гуляцца і пачынаем сурʼёзную гутарку.

— А ці вам не ўсё роўна? Вам жа трэба прадаць.

— А мне не ўсё роўна — у гэтым маё адрозьненьне ад звычайных прадаўцоў нерухомасьці. Для мяне галоўнае — не прадаць, а каб гэты праект жыў. Бо рэпутацыя ў маім бізнэсе вельмі важная: і калі маі кліенты будуць купляць замкі, а потым іх ліквідаваць, то мяне будуць абвінавачваць, што я не ўмею займацца гэтым бізнэсам і не адказна стаўлюся да гісторыка-культурнай спадчыны Эўропы. Я прыйшла займацца бізнэсам у вельмі кансэрватыўнай, цяжкай, закрытай сфэры — замкі Чэхіі, гэта — сымбаль Чэскай Рэспублікі. Вядома, слушна было б, каб гэта рабілі самі чэхі. Тым ня менш, я, эмігрантка, вырашыла гэтым займацца, і ў той час, калі я пачала аб гэтым думаць, рынак гістарычнай нерухомасьці ў Чэхіі фактычна не існаваў. Так што і мая вялікая заслуга ў тым, што гэты рынак сёньня пачынае працаваць паводле нейкіх законаў, і я ўжо маю пэўную магчымасьць паўплываць на кошты гістарычнай нерухомасьці ў Чэхіі, я раю ўласьнікам, як выкарыстоўваць гэтыя замкі, як на іх зарабляць. Я лічу, што кожны багаты жыхар Чэхіі павінен узяць і адрамантаваць нейкі замак.

— Калі я толькі пачынала прадаваць замкі — спачатку маімі кліентамі былі адны расейцы, украінцы і казахі.

У гэтым месцы ў мяне ўзьнікае пытаньне, але Натальля робіць знак, што, маўляў, дазвольце я працягну — і я адкладаю сваю рэпліку на пазьней.

— Я пыталася: чаго вам не хапае? Дык вось: замак ім патрэбны, каб адчуць сябе лепшымі, каб пачаць паводзіць сябе па-шляхетнаму. Калі ёсьць замак — ім бракуе рыцарскага тытулу. Мужчыны пасьля 50 год пачынаюць аб гэтым думаць. Яны хочуць стаць лепшымі, пакінуць пасьля сябе нейкую спадчыну, сьлед у гісторыі, жадаюць, каб іхныя дзеці імі ганарыліся. Можа, гэта крызыс сярэдняга ўзросту? Мой тыповы кліент такі і ёсьць: мужчына пасьля 50-60 гадоў, часьцей за ўсё прадпрымальнік — уласьнік вялікай фабрыкі ці заводу, і менавіта з такім пачуцьцём: мне трэба нешта зрабіць!

— А жанчыны не выяўляюць такіх жаданьняў?

— Ёсьць і жанчыны, але гэта такія моцныя асобы! — Натальля сьціскае руку ў кулак, каб больш даходліва прадэманстраваць жаночую моц. Яна ўвогуле жэстыкулюе выразна. — Дарэчы, пра жанчын: калі мужчына прыяжджае паглядзець на замак з каханкай — я ведаю, што нічога не набудзе, што гэта проста каб паказаць ёй, які ён круты. Але калі прыяжджае з жонкай — у мяне ўжо ёсьць упэўненасьць, што, магчыма, падпішам кантракт. Але ў той жа час гэтыя жонкі — яны мае ворагі, — сьмяецца Наташа. — Калі мужчына нарэшце кажа: «Я заслужыў, я хачу мець замак!» — жанчына пачынае лічыць, колькі і чаго яна сабе не набудзе, бо ўсе грошы пойдуць на рэканструкцыю. І пачынае так апрацоўваць свайго мужа! У мяне такіх прыкладаў нямала: бывае, мужчыны, якіх я ведаю шмат гадоў, тэлефануюць і кажуць: «Наташа, замак трэба набыць, толькі жонцы нічога казаць ня трэба!»

— Гэта, хутчэй, выключэньне, а якая ніжняя цэнавая плянка на самой справе?

— Аднойчы я прадала замак за 40 тысячаў даляраў праз Фэйсбук. Я была, напэўна, першым чалавекам на плянэце, які прадаў замак праз сацыяльную сетку. На гэтым тыдні я прадала за 18 тысячаў эўра — але там разваліны, ужо няма даху. Можна стаць уладальнікам замка вельмі танна.